میراث مکتوب – آخرین تصحیح تاریخ بیهقی (به کوشش دکتر محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی) با بهترین تصحیح قبل از آن، یعنی تصحیح استاد فیاض بیش از هزار مورد اختلاف دارد. حدود نیمی از این هزار اختلاف جزئی و نیم دیگر آن اساسی است. اختلافات اساسی به چند دسته تقسیم میشوند: بخشی از آنها (نوع «الف») مربوط به لغات یا نام ها و تعبیرات نادر تاریخ بیهقی است که چون کاتبان قرون بعد آن را نمی شناخته اند، دست به حذف یا تغییر آنها زده و معنی جمله را کاملا تغییر داده اند. بخش دیگر (نوع «ب») از لونی هستند که هرچند لغتی در آن ها تفاوت یافته معنی جملات کلا دگرگون نشده است. اما تغییرات نوع سوم («ج») به گونهای است که معنی جمله را کاملاً دگرگون کرده است. در نوع دیگر (نوع «ها») کل جمله آشفته یا دگرگون شده است. تفاوتهای دیگر هم به افتادگی یا افزونی کلمات و عبارات و نام های جغرافیایی و تاریخی مربوط میشود.
گرچه بعضی از تغییرات تصحیح جدید ممکن است مورد قبول همگان نباشد مصححان به ضوابط علمی تصحیح ویژه خود پایبند بودهاند. با اطمینان میتوان گفت که تصحیح جدید بیش از صد مورد از ابهامات تاریخ بیهقی را تا حدودی مرتفع ساخته و بیش از دو برابر این هم پیشنهادهای اصلاحی مقبول عرضه کرده است.
مقاله ای که در فایل پایین مطالعه میکنید شرح این مجمل است.