میراث مکتوب – آن دسته از آثار نجومی دانشمندان اسلامی را که هدف از نگارش آنها تبیین و عرضۀ یک مدل کیفی از جهان اطراف است، علی الاطلاق آثار هیئت می‌نامیم.
این آثار که بیشتر آنها در دورۀ اسلامی با ساختار و ترتیب فصول مشابهی نوشته می‌شده‌اند احتمالاً متأثر از کتاب فرض های سیارهای بطلمیوس، یا آن چنان که دانشمندان مسلمان آن را می نامیدند، الاقتصاص، هستند. به نظر میرسد «هیئت» که احتمالا در ترجمه های اولیۀ عربی برابرنهاده ای برای واژۀ استرونومیا یونانی بوده است و به همان معنای نجوم در معنای عام آن به کار می رفته است به مرور به صورت یک دانش جدا با موضوع و هدف مشخص در کتابهای طبقه بندی علوم مجزا شده است.
هرچند دربارۀ اینکه هیئت نویسی از چه زمانی نزد دانشمندان اسلامی آغاز شده است نمی توان به طور قطع سخن گفت اما با تکیه بر دو اثر گیهان شناخت نوشتۀ قطان مروزی (به زبان فارسی) که احتمالاً در ۴۹۸ ق نوشته شده است و منتهی الادراک فی تقاسیم الافلاک نوشته عبدالجبار خرقی (به زبان عربی) که در سالهای ۵۲۶ – ۵۲۷ نوشته شده است می توان گفت آغاز نگارش کتاب های جامع هیئت از همین دوران است.
آنچه در بالا مطالعه کردید بخشی از چکیدۀ مقالۀ «مقایسه میان دو متن متقدم هیئت و جایگاه آنها در میان رساله‌های هیئت» نوشته حنیف قلندری، عضو هیات علمی موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران است.
متن کامل این مقاله در همایش «میراث علمی کوشیار گیلانی» ارائه خواهد شد.
یادآور می شود همایش «میراث علمی کوشیار گیلانی» به مناسبت یکهزار و پنجاهمین سالگرد تولد کوشیار گیلانی، دانشمند و ریاضیدان ایرانی به کوشش مرکز پژوهشی میراث مکتوب و همکاری پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران، برگزار می شود.
«آثار و دستاوردهای علمی کوشیار» و «ریاضیات و نجوم در عصر کوشیار» محورهای اصلی این همایش هستند.
در این همایش از چاپ نسخه برگردان اصول حساب هندی کوشیار گیلانی و نسخۀ اسطرلاب کوشیار ترجمۀ فارسی کهن رونمایی خواهد شد.
همایش «میراث علمی کوشیار گیلانی روز دوشنبه ۵ اسفند ماه ۱۳۹۲ (۲۴ فوریه ۲۰۱۴) برگزار می‌شود.
دکتر حسین معصومی همدانی، پروفسور لنارت برگرن ( از کانادا)، دکتر محمد باقری، دکتر حنیف قلندری، خانم مریم زمانی، دکتر اکبر ایرانی و سید هادی طباطبایی از سخنرانان این همایش هستند.
برای مطالعه متن کامل چکیده این مقاله بر روی گزینه دریافت فایل کلیک کنید.
اخبار مرتبط
………………………………………………….
