میراث مکتوب- آیا تلقی امروزین ما از مفهوم ایران همان است که در سده‌ها و ادوار پیش رواج داشته است؟ تلقی امروز ما از مرزهای جغرافیایی و سیاسی، زبان، فرهنگ، اساطیر و تاریخ چه شباهت‌ها یا تفاوت‌هایی با تلقی پیشینیان داشته است؟ ویژگی این تلقی‌ها نزد طبقات مختلف جامعه ایران چه بوده است؟ تلقی نخبگان عصر ناصری در خصوص مفهوم ایران چه بوده و حائز چه ویژگی‌های میباشد و چه تأثیری بر روندهای فکری و تحولات دوران معاصر برجای نهاده است؟
این‌ها پرسش‌هایی است که کتاب «مفهوم ایران و ایران‌گرایی در آثار اندیشه‌ورزان عصر ناصری» به قلم دکتر عبدالمجید ایدی در پی پاسخ دادن به آن‌هاست.
چیستی مفهوم ایران و مظاهر ایرانیت و ایران‌گرایی به ویژه در طول تاریخ معاصر ایران همواره محل بحث‌های فراوان بوده است و در دو قرن گذشته، روشنفکران، سیاست پیشگان و پژوهش‌گران بسیاری با پیش‌فرض‌ها و نظریه‌های تاریخی و جامعه‌شناسانه به سراغ آن رفته‌اند و بسته به خاستگاه فکری و ایدئولوژیک خود به نتایجی متفاوت و در مواردی متناقض در این باب نائل گشته‌اند.
از طرفی دیگر، درهم‌تنیدگی مفاهیم این حوزه همچون ایرانیت، ایران‌گرایی، هویت ایرانی، هویت ملی، ملیت، ملی‌گرایی، وطن پرستی و … باعث گردیده تا به امروز پاسخ مورد اتفاقی در باب منشأ تاریخی شکل‌گیری مفهوم ایران و ویژگی‌ها و مصادیق بیرونی آن در هر دوره مطرح نشده باشد و این مقوله همچنان مورد مناقشه باقی بماند. لذا به منظور نزدیک شدن به پاسخی مناسب در این حوزه، رهیافت تاریخی، یکی از روش‌های پیش رو است. از این رو نویسنده این کتاب، ضمن پرداختن به مفهوم ایران در آثار اندیشه‌ورزان عصر ناصری و بررسی زمینه‌ها و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری ایران‌گرایی نوین و مصادیق آن، گامی در جهت پر کردن خلأ‌های موجود در این حوزه و روشن شدن زوایای تاریک آن برداشته است.
نویسنده ضمن اشاره به تحولات سیاسی و تأثیرگذاری فرهنگی بر روند شکل‌گیری آگاهی مردم از مفهوم ایران و ایران‌گرایی به برررسی زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه پرداخته و به مسائل فرهنگی از جمله روزنامه‌ها و تأسیس مدارس اشاره کرده است. نویسنده در فصول مختلف کتاب، کتاب‌های نویسندگان و روشنفکران زمان ناصری را از نقطه‌نظر مفهوم ایران و ایران‌گرایی بررسی کرده است.
کتاب «مفهوم ایران و ایران‌گرایی در آثار اندیشه‌ورزان عصر ناصری» نوشته عبدالمجید ایدی به تازگی در قطع رقعی و در 318 صفحه با قیمت 45000 تومان از سوی انتشارات ندای تاریخ منتشر شده است.