میراث مکتوب- سید رضا صداقت حسینی، کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی مدیریت مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دراین‌خصوص در گفت‌وگویی اظهار کرد: در حال حاضر در گنجینه کتاب‌های خطی این کتابخانه بیش از دو هزار و 600 نسخه در موضوع تاریخ به زبان‌های فارسی و عربی، نگهداری می‌شود.
وی افزود: در برخی از این آثار تمام کتاب و بعضی دیگر، بخشی از آن‌ها به شرح و تبیین مباحث مختلف تاریخ اسلام و همچنین سیره و سرگذشت حضرت محمد مصطفی(ص) و سایر ائمه معصومین(ع) پرداخته شده است.
کتاب معارج‌النبوه في مدارج الفتوه
صداقت حسینی در ادامه از کتاب «معارج النبوه في مدارج الفتوه» به شماره (25667)، به‌عنوان یکی از نسخه‌های خطی که در شرح احوال پیامبر اکرم(ص) و بعثت ایشان نوشته شده است، نام برد و گفت: این کتاب به زبان فارسی و از تألیفات معين‌الدين محمد بن شرف‌الدين فراهي معروف به «مسكين(907 يا 909 قمری)» است که در دی‌ماه 1377 توسط زین الدین جعفر زاهدي، وقف روضه رضویه شده است.
کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی آستان قدس رضوی، بیان کرد: این کتاب دربردارنده مقدمه و چهار رکن است چنان‌که مقدمه آن شامل پنج فصل در ستايش حضرت باري تعالی و اوصاف نبي اكرم(ص) است.
وی درباره محورهای موضوعی این کتاب، افزود: ركن اول اثر شامل سرگذشت پيامبران پيشين و شمايل پيامبر اسلام(ص) در هشت باب، ركن دوم: زندگاني پيامبر(ص) از ولادت تا بعثت در هفت باب، ركن سوم: ماجراي بعثت تا هجرت در پنج باب و ركن چهارم: ماجراي هجرت تا رحلت در چهار باب و چند فصل است. در بخش خاتمه اثر نیز به معجزات حضرت محمد(ص)، پرداخته شده است.
وی ادامه داد: این نسخه در اوايل قرن دوازدهم هجری قمری و به‌خط نستعليق بر روی 244 برگ کاغذ 19 سطری از جنس نخودي آهار مهره، در ابعاد 24 در 5/17 سانتی‌متر کتابت و با تیماج مشکی مجلد شده است. همچنین عناوين آن به شنگرف و برخي از اوراق آن وصالي‌شده است.
صداقت حسینی گفت: همچنین نسخه دیگری از کتاب معارج النبوه في مدارج الفتوه به شماره (12531) در مجموعه نفایس خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد که از ابتدای رکن سوم شروع و به پایان کتاب ختم می‌شود.
وی افزود: این نسخه در دهم ذی الحجه سال 1176 قمری توسط محمد فاضل کنائی، به‌خط نستعليق بر روی 688 برگ کاغذ 17 سطری از جنس نخودي آهار مهره، در ابعاد 7/11 در 8/21 سانتی‌متر نوشته و از سوی حسین کی استوان، وقف بر کتابخانه آستان قدس رضوی شده است.
کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی آستان قدس رضوی درباره دیگر مشخصات این اثر خطی، گفت: اوراق آن آسیب‌دیده، کمند به سیاهی و جداول به لاجورد و شنگرف، عناوین به شنگرف، است. همچنین جلد اثر از جنس مقوا و عطف و گوشه آن تیماج ماشی است.
کتاب السیره الحلبیه
صداقت حسینی بیان کرد: کتاب «انسان العیون فی سیره الامین المأمون» یا «السیره الحلبیه» تألیف علی بن ابراهیم حلبی (975-1044 قمری)، از دیگر نسخه‌های بسیار نفیس موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، است که دربردارنده مطالب مربوط به سیره، نسب، اخبار و افعال حضرت محمد مصطفی(ص) است.
وی ادامه داد: در حال حاضر قدیمی‌ترین نسخه خطی این اثر در ایران در کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره (17844) نگهداری می‌شود. این نسخه در سال 1099 قمری توسط اسماعیل قصری مالکی به‌خط نسخ در کاغذ شکری 31 سطری، کتابت شده است.
گفتنی است، کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی به‌عنوان یکی از بزرگترین کتابخانه‌های جهان اسلام دارای کتاب‌های بسیار ارزشمندی از نظر قدمت، منحصربه‌فرد بودن و آرایه‌های هنری در موضوعات اخبار، ادعیه، ادبیات، تفسیر، تجوید، حکمت، کلام، تاریخ، جغرافیا، منطق، فقه، لغت، صرف و نحو و اخلاق است.
منبع: کتابخانۀ آستان قدس رضوی