کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در مراسم رونمایی از نسخه خطی کهن نهج‌البلاغه که به صورت وبیناری و در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس برگزار شد، گفت: این نسخه به دست محمدبن حسین برهان نظامی به خط نسخ مشکول کتابت شده است و بر اساس آنچه در نسخه مشاهده می‌شود، کتابت آن در تاریخ سه‌شنبه 24 ذي‌حجه 674 قمری به پایان رسیده است.
سیدرضا صداقت‌حسینی این اثر را یکی از نسخ بسیار نفیس موجود در گنجینۀ نسخ خطی کتابخانۀ آستان قدس رضوی دانست و تصریح کرد: این نسخه دارای 132 برگ و در قطع وزیری بزرگ است که به شمارۀ 2084 در این مرکز به ثبت رسیده است.
او کامل بودن را یکی از ویژگی‌های ممتاز نسخۀ رونمایی‌شده از نهج‌البلاغه ذکر کرد و افزود: این اثر از جهت تاریخ کتابت، دومین نسخۀ قدیمی تاریخ‌دار نهج‌البلاغه در آستان قدس و یکی از ارزشمندترین نسخه‌های موجود در کتابخانه‌های ایران است.
صداقت‌حسینی ادامه داد: کاتب نسخه از علمای وقت بوده است و در ضبط صحیح واژگان و عبارات کتاب نهایت دقت را بهکار برده که این نیز یکی از امتیازات این اثر است. وی با بیان اینکه حواشی توضیحی، دیگر ویژگی خاص این نسخه است گفت: کاتب، برخی از عبارات و واژگان مشکل و پیچیده را در حاشیه یا زیر آنها شرح داده است تا به فهم بهترمطالب به مخاطبان کمک کند.
حجت‌الاسلام قیس عطار، پژوهشگر متون اسلامی، یکی از سخنرانان ویژۀ این مراسم نیز به معرفی این نسخه از نهج‌البلاغه و مقایسۀ آن با دیگر نسخ پرداخت. وی با بیان اینکه نسخه‌های نفیس از نظر بلاغی، حدودا 20 نسخه است، این اثر را یکی از نفیس‌ترین نسخ خطی نهج‌البلاغه خواند و گفت: یکی از ویژگی‌هایی که یک نسخه را نفیس می‌کند این است که باید مضبوط باشد و تمام ویژگی‌های بلاغی در آن لحاظ شده باشد.
این پژوهشگر متون اسلامی، نسخه‌های خطی نهج‌البلاغه را در سه گروه بغدادی، ایرانی و یمنی دسته‌بندی کرد و اظهار داشت: این نسخه ظاهراً ایرانی است و برای تبرک، در روز 24 ذی‌الحجه مصادف با روز مباهله سال 674 کتابت آن به اتمام رسیده است.
وی با بیان اینکه این نسخه، کامل است افزود: از نهج البلاغه نسخه‌های خطی بسیاری کتابت شده است اما اکثر آنها به ویژه صفحات اول یا آخر آنها افتادگی دارد که معمولاً مشخصات اثر و کاتب نیز در این صفحات است. عطار ادامه داد: این نسخه کامل است و جز اینکه چهار برگ آن به خط متاخر است، کمبودی ندارد.
او به دیگر ویژگی‌های این نسخه اشاره کرد و گفت: ضبط این اثر بسیار دقیق است و همچنین زیر کلمات علاوه بر شروح عربی، دارای شروح فارسی است. وی خاطرنشان کرد: کاتب این نسخه شیعه و خود، از علما و فاضل بوده است.
گفتنی است، کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی بیش از 57هزار نسخۀ خطی و 22هزار قرآن و جزوۀ قرآنی در اختیار دارد که 588 نسخۀ آن در ارتباط با امام علی(ع) است. قدیمی‌ترین نسخۀ تاریخ‌دار نهج‌البلاغه موجود در این مرکز، متعلق به سال 544 قمری به خط ابن نقییب است که در سال گذشته در پنجاه ودومین سه‌شنبۀ فرهنگی از آن رونمایی شده است.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانۀ آستان قدس رضوی