میراث مکتوب – هنر عصر صفوی، دنباله هنری بود که در دوره تیموری به اوج اعتلای خود رسید.
این هنر با ویژگی مذهبی صفویان ـ که پای‌بندی به مذهب شیعه اثنی‌عشری و تصوف بود ـ باعث شکل‌گیری موجی از ایماج‌ها و تصویرهای ذهنی برای نگارگران، شاعران و خوشنویسان دورۀ صفوی شد. مرقع افشار با شماره R.C 8847 در کتابخانه B.NF پاریس نگهداری می‌شود. گردآورنده این اثر مشخص نیست لیکن از مهری که در گوشه بالای سمت راست برخی صفحات با نقش «محمدحسین» مشاهده می‌شود مشخص است که مالک یا گردآورنده آن محمدحسین مذکور باشد. گردآوری آثاری در زمینه خوشنویسی که غالباً در قالب چلیپا نوشته شده و آثاری در زمینه نقاشی و نگارگری قرن دهم هجری که از خامه اساتید برتر آن زمان تراویده است، نشان‌دهنده تبحّر و آگاهی گردآورنده این مرقّع است. نظر به اینکه فراوانی آثار صادقی بیک افشار در مرقع حاضر از دیگر هنرمندان بیشتر است، این مرقع به نام «مرقّع افشار» نامگذاری شده.
مرقّع افشار، مجموعه‌ای از نفیس‌ترین آثار هنرمندان دوره صفویه است که در سده دهم و اوایل سده یازدهم می‌زیسته‌اند. در این مرقّع، آثار نفیسی از صادقی بیک کتابدار و شاه قولی-نگارگر ترک- در زمینه نگارگری به چشم می خورد که نمایانگر نقاشی اسلامی در قرن دهم هجری است. همچنین آثار خوشنویسی از خوشنویسان برجسته دوره شاه طهماسب، شاه اسماعیل دوم و شاه عباس در این مجموعه وجود دارد که هر یک نشانگر تبحّر و ورزیدگی خوشنویس در امر کتابت و نمونه بارزی از هنر ایرانی در دوره صفوی به شمار می‌رود. استفاده از هنر کتاب‌آرایی نظیر تذهیب، حل‌کاری، افشان‌گری و عکاسی در مرقّع افشار به چشم می‌خورد. تزئینات موجود در حاشیه این مجموعه، صحنه‌هایی از طبیعت، پرندگان و حیوانات درنده را نشان می‌دهد که به صورت بسیار زیبایی به شیوه عکاسی در حاشیه اوراق، حل‌کاری شده‌اند. برخی صفحات مرقّع به شیوة افشان‌گری تزئین شده است که هنرمند از افشان نقره استفاده کرده؛ همچنین تزئین تعدادی اوراق با کاغذ ابر و باد صورت گرفته است. در تزئین مرقع افشار غالباً هنر ایرانی را مشاهده می‌کنیم، ولی در تعدادی از اوراق، هنر عثمانی دیده می‌شود؛ به طور نمونه در اثری که «شاه قولی»، نگارگرِ ترک، تحریر نموده و در اوراقی که فخری البرسوی خوشنویسی کرده، در حاشیة نسخه از هنر ترصیع و عکاسی به معنای خاص کتاب‌آرایی استفاده شده و روح هنر عثمانی در آن جلوه‌گر است.
نگاره‌های مرقع افشار مجالس متعددی را نشان می دهد که موضوعات مختلف را شامل می شود. تصویر جوانی با ردای آبی، جوانی با ساغر شراب، تصویر شخصی گوشه گیر که به صورت برهنه در میان دو آهو و حیواناتی وحشی و غیره در صحرا نشسته است، نگارة جوانی جنگجو که با کمان ایستاده، درویشی در حال مراقبه، مجالس بزم شاهانه و مجالسی در میان عشایر که تصویری از زندگی مردم صحرانشین را نمایش می دهد از جمله تصاویر و نگاره های موجود در مرقع افشار است.
مرقع افشار. به کوشش: بابک میرمحمد صادقی. مقدمه: حسین نصیرباغبان. ارمغان تاریخ. 1394، بهاء: 150000 تومان
منبع: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی