میراث مکتوب- مراسم بزرگداشت استاد رسول جعفریان و رونمایی از کتاب «آفاق دانایی؛ در سپهر تمدن اسلامی» که مجموعه گفتگوهای حامد زارع با رسول جعفریان است یکشنبه ۱۶ دی ماه ۱۴۰۳ با حضور جمعی از اهالی تاریخ، حوزه و دانشگاه در سالن اجتماعات خبرآنلاین برگزار شد.
در این جلسه حجت‌الاسلام ناطق نوری، حجت‌الاسلام محمدمهدی معراجی، حجت‌الاسلام عبدالحسین معزی، حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، حجت‌الاسلام مهدی مهریزی، حجت‌الاسلام احمد واعظی، علی لاریجانی، محمد نهاوندیان، محسن جوادی، نادره رضایی، محمدرضا نوروزپور، استاد سیدفرید قاسمی، مسعود معینی‌پور، غلامرضا امیرخانی، ابراهیم حیدری، محسن اسماعیلی، منوچهر مرادی سبزوار، نیکنام حسینی‌پور، مجید غلامی‌جلیسه، محمدرضا اسدزاده و اساتید برجسته دیگری حضور داشتند.
همچنین مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله سید مصطفی محقق‌داماد، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسعود معینی‌پور، رئیس کتابخانه مجلس، با نوشته‌هایی در قالب پیام و لوح تقدیر، جایگاه علمی رسول جعفریان را گرامی داشتند و از خدمات او تقدیر کردند.
مسعود پزشکیان: دغدغه‌مندی و جسارت رسول جعفریان به او جایگاه درخشانی بخشیده است
در این مراسم پیام ویژه دکتر مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، توسط غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرائت شد.
در متن پیام رئیس جمهور برای رسول جعفریان آمده است:
پاسداشت نام پژوهشگر و نویسنده برجسته و توانمند جناب آقای دکتر رسول جعفریان را به همه پژوهشگران و تاریخ نگاران تبریک می‌گویم. توفیق خدمت‌گزاری به ویژه در سنگر مهم فرهنگی و اجتماعی و تولید آثار ارزشمند و ماندگار، برای فرهیخته گرامی آقای دکتر جعفریان، افتخاری بزرگ و برای همه فعالان این عرصه مهم و تأثیرگذار الهام‌بخش و مایۀ دلگرمی است.
جناب آقای جعفریان از چهره‌های توانمند و مؤثر علمی، فرهنگی و مذهبی و در عین حال وارسته کشور است که با نگاه روشمند سهم عمده‌ای در تدوین تاریخ تشیع و همچنین تاریخ سیاسی صدر اسلام و تاریخ معاصر دارد و کوشش بلیغی برای معرفی دقیق و حقیقی تشیع به جامعه داشته است. علاوه بر این آثار فراوانی از ایشان به چاپ رسیده که می‌تواند تشنگان معرفت و جویندگان علم را سیراب نماید. اما آنچه به ایشان جایگاه درخشانی بخشیده است، ورود دغدغه‌مندانه، علمی، روشنگرانه و با جسارت در برابر تفکرات نادرستی است که برخی قصد داشته و دارند به نام دین به جامعه عرضه کنند و در واقع ایشان به آن عهدی عمل می‌کنند که خداوند از عالمان و دانشمندان گرفته است. اینجانب با ارج نهادن به سال‌ها مجاهدت و خدمات ماندگار و خالصانه دکتر جعفریان به انقلاب و نظام اسلامی، امیدوارم خداوند متعال ایشان را در این مسیر موفق داشته و جامعه از خدمات علمی و فرهنگی‌اش بیش از گذشته برخوردار شود.
علی لاریجانی: توجه جعفریان به لحظات و موقعیت‌های حساس تاریخی
علی لاریجانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: کتاب «آفاق دانایی» برای من که سال‌ها او را از نزدیک می‌شناختم نکات جذابی داشت و خیلی خواندنی است. او علاقه‌مند است که مسیرها را باز کند تا دانشمندان از آثار علمی استفاده کنند.
وی افزود: زمانی که من در مجلس خدمت می‌کردم او تمام کتاب‌های خطی را بر روی سایت گذاشته بود. عده‌ای به او ایراد گرفتند ولی در کل کار ارزشمندی بود، این کار به تازگی دوباره احیا شده است. او در کل شجاعت دارد که ویژگی ممتازی برای دانشمندان محسوب می‌شود.
لاریجانی بیان کرد: یکی از خصوصیات او بررسی جامع و بی‌طرفانه است. او تقویت فرهنگ ملی و هویت ملی را مورد توجه قرار داده است. او البته استفاده ابزاری از مذهب کرده و دو وجه آن را مورد توجه قرار داده است. سبک تاریخ‌نگاری خطی سبکی است که حوادث بر حسب جایگاه خودش بیان می‌شود که البته حجیم و وقت‌گیر است. این مسئله در خاطره‌نویسی هم هست که گاهی خاطراتی بی‌ارزش در این قالب مطرح می‌شود.
وی گفت: تاریخ‌نگاری درست توجه به لحظات و موقعیت‌های حساس تاریخی است که تحولی در تمدنی به وجود آورده است که این موضوع در امروز و فردای هر کشوری تأثیر دارد و آقای جعفریان در آثار خود به این سبک توجه دارند؛ مثلاً در مورد تاریخ اسلام، حوادث سرنوشت‌ساز را ذکر کردند یا در مورد تاریخ ایران؛ دوره صفویه، انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی سه نقطه تعیین کننده است که ایشان به آن پرداخته‌اند. این سبک تاریخ‌نگاری که سرنوشت‌ها را تغییر می‌دهد موضوع بسیار مهمی است که ایشان به آن توجه کردند و برای آینده کشور هم مهم است.
وی افزود: مثلاً او در کالبدشکافی صفویه به اختلاف علما اشاره کرده است. او نزدیکی علما به دربار در دوره صفویه را سبب از دست رفتن استقلال آنها می‌داند که نتوانستند بر روی مردم تاثیر بگذارند. یکی از نکاتی که او ذکر می‌کند، ناتوانی نخبگان سیاسی در شناخت نیاز مردم فرودست است. گاهی نخبگان نکاتی را بیان می‌کنند که با سطح مردم همخوانی ندارد.
لاریجانی افزود: گرانی ارز امروز با وفاق ارتباط ندارد، گرانی مسئله روز مردم است و وفاق ذیل کارآمدی است. حرف‌هایی که در بالا زده می‌شود با خواست مردم باید ارتباط ملموس داشته باشد. از دین در علم‌سازی بیجا استفاده می‌شود، طب اسلامی و فیزیک اسلامی استنادات علمی ندارد که رسول جعفریان این قسمت را خیلی خوب بیان کرده است. او انسانی پرکار و پرفکر است و امیدوارم که خداوند به او تندرستی بدهد که مشغول کارهای بیشتر باشد.
منصور صفت‌گل: مورخی موثر با نقشی آشکار در سطح ملی و بین‌المللی
منصور صفت‌گل، صفویه‌پژوه در این مراسم بزرگداشت به موضوع «فراز و فرود صفویان» پرداخت و گفت: برای من باعث افتخار است که در این مجلس پیرامون آثار و تحقیقات رسول جعفریان صحبت می‌کنم. به کوتاهی عرض می‌کنم که جعفریان در نسل یا نسل‌های تاریخ‌نگاران جزء نسل جدید مورخان دسته‌بندی می‌شود. دو گروه بزرگ تاریخ‌نگار داریم و آنها را به دو نسل می‌توان تقسیم کرد. قدمای مورخین که پاره‌وقت و در دستگاه‌های اداری صاحب مشاغل متعددی بودند و قسمتی به کار تاریخ‌نگاری اختصاص پیدا می‌کرد.
وی افزود: اکنون نسلی آشکار شده‌اند که مورخان تمام وقت هستند. خصلت و ویژگی آنها کار دائم بر موضوعات تاریخی است. رسول جعفریان از نسل مورخانی است که تمام فعالیت او متمرکز بر فعالیت تاریخی است. خاستگاه علمایی دارد که نکته مهمی در نسل جدید مورخان است. او مورخی موثر با نقشی آشکار در سطح ملی و بین‌المللی است.
صفت‌گل بیان کرد: کارهایی که او در مورد متون انجام داد، مورد استناد در سطح جهانی است. حضور او باعث افتخار است. او استادی کثیرالتالیف است. علایق تاریخی او محدود به موضوع و دوره خاصی نیست. او بر دوره صفویه تمرکز داشت اما محدود به زمان صفویه نمانده است. از آنجا که دامنه مطالعات او تاثیرگذار بود تا امروز ادامه پیدا کرده است. چه تحقیقات مستقل او، شناسایی منابع دوره صفویه، رساله‌ها، متون خطی، آثار علما، نسخه‌های خطی که اکنون گنجینه‌های گرانبهایی هستند که تجربه زیسته دوره صفویه را از خلال آنها می‌توان مطالعه کرد.
وی گفت: امروز با غواص گوهرهای گرانبهای منابع و متون تاریخی سروکار داریم. محققی خستگی‌ناپذیر و موثر در فضای علمی اکنون ایران.
رسول جعفریان: متفکر آزاداندیش ارزشمندترین عضو جامعه است
رسول جعفریان نیز در این مراسم گفت: من خیلی در زندگی خوش‌شانس بودم. از ناحیه داشتن رفقا و همراهان و روسای بسیار خوب که خدا را سپاس می‌گویم. من خیلی به مردم خوش بین هستم و اعتماد بسیار زیادی دارم. از دوره طلبگی دوستانی دارم که موفقیت‌های خودم را مدیون حمایت‌های آنها از جمله علی لاریجانی هستم. در تمام این ادوار از حضور رفقای نزدیکم همیشه لذت بردم و استفاده کردم. همه ما لذتمان به کتاب بوده است. همیشه گفت‌وگوها در این حوزه شکل می‌گرفت. می‌خواهم از تمام رفقای خودم در این سال‌ها تشکر کنم.
وی افزود: اما نکته دیگر اینکه اگر تفکری قرار است در کشور شکل بگیرد، حریت است. حریت یعنی اینکه انسان از گذشته، از آن سنت‌ها و عقاید آزاد باشد. این حریت را باید هدیه کند و زمینه را فراهم کند. اگر ایران قرار است آینده‌ای داشته باشد، در گرو آزادی‌خواهی و آزاداندیشی در حوزه اندیشه و تفکر باید باشد. باید فرصت برای افراد فراهم باشد که با حریت بیندیشند و حرف‌هایشان را بیان کنند و از نقد نترسند. متفکر ارزشمندترین عضو جامعه است ولی متفکری که آن حریت لازم را داشته باشد.
جعفریان بیان کرد: ذره‌ای شایسته این تعریف‌ها و تمجیدها نیستم. موفقیتم لطف خدا و آموزه‌های استادانم و همراهان خوبی است که داشته‌ام.
سید فرید قاسمی: نظام یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاهی ایران از خواسته‌های رسول جعفریان است
همچنین سید فرید قاسمی، نویسنده و پژوهشگر و دوست و همکار رسول جعفریان نیز در این مراسم گفت: یاد و نام همه کتابداران و مدیران کتابخانه‌ها و تمام کسانی که در این راه قلمی زدند و قدم گذاشتند، گرامی می‌داریم. در تاریخ مدیریت کتابخانه‌های ایران معاصر دو فصل پربار داریم، فصلی مربوط به زنده‌یاد ایرج افشار است و فصلی دیگر مربوط به زنده باد رسول جعفریان. او ۴۷ سال است که با کتاب مانوس است. ما به هر مضمونی که بر محملی ثبت و ضبط شود، کتاب می‌گوییم.
وی افزود: در مجلس گرامیداشت ایرج افشار عرض کردم که او خود را وقف کرد. در مورد رسول جعفریان نیز این حرف صادق است، او خود را وقف ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی کرد. جستجوهای او بخشی با ایران‌شناسی مرتبط است. او هم ناشر است، هم پدیدآور، هم مصحح و هم گردآورنده.
وی افزود: رسول جعفریان بنیانگذار کتابخانه تاریخ اسلام در قم است. کتابخانه دانشگاه تهران نیز برگ زرینی است که بر این کتابخانه اضافه شد. بنیانگذاری نشریاتی در تهران و قم، تاریخ‌نگاری و جهانگردی همراه با همکاری با پایگاه‌های خبری، تاسیس کتابخانه‌های اختصاصی و همه و همه برگ‌هایی از کارنامه اوست. او مدت ۳۵ سال است که با رایانه مانوس است. از وبلاگ‌نویسی تا کانال تلگرامی، همه را در خدمت دانش‌گستری می‌خواهد.
قاسمی بیان کرد: او عمر و سلامتی خود را در این راه صرف کرده است. او برای وقت ارزش قائل است. او از خیابان تاریخ به بزرگراه تمدن رسیده است. او معتقد است دنیا خوابگاه و رستوران نیست، دنیا مدرسه و معدن کار است. او فرارخداد و علت غایی را می‌بیند. او گذشته را حافظ آینده می‌داند. او از نخ اتصال دریافته از معدن تاریخ به استحصال اندیشه‌ها پرداخته است. او سعی دارد دیدنی‌ها را متوجه شود. او دریافته است که راه رشد از کتابخانه می‌گذرد. نظام یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاهی ایران، مرتبط با کتابخانه مرکزی یکی از خواسته‌های اوست.
عبدالحسین معزی: یک دوره تاریخ اسلام که خالی از هر گونه شبهه باشد، برای طلبه‌ها بنویسید
حجت‌الاسلام عبدالحسین معزی به موضوع «فرهنگ‌مدار حوزه و دانشگاه» پرداخت و گفت: من نه کتابدارم و نه اهل قلم هستم اما از ابتدا تا امروز علاقه‌مند به کتاب بوده و هستم. انگیزه من احترام به ساحت علم است. علم نور است. در این روزگار به هر حال کدورتی بر دل می‌نشیند و چنین جلسات علمی این کدورت‌ها را از دل ما می‌زداید.
وی افزود: من از ابتدای طلبگی اکرم‌العلماء را آموخته‌ام. وظیفه است که بزرگان دانش را محترم بداریم. این جلسه، جلسه تکریم از استادی است که زندگینامه‌اش تعجب برانگیز است. از گردآورنده کتاب «آفاق دانایی» تشکر می‌کنم. بخش اول کتاب زندگینامه رسول جعفریان است که شگفت‌انگیز است. او در ۶۰ سالگی این همه اثر از خود بر جای گذاشته است. او یک اندیشمند است. متفکر، پرتلاش و سخت‌کوش است. زندگی او همواره با تلاش فراوان به پیش رفته است.
حجت‌الاسلام عبدالحسین معزی بیان کرد: او دلباخته کتاب است. روی کتاب خوابش می‌برد و روی کتاب از خواب بیدار می‌شود. چنین اشخاصی کمتر پیدا می‌شوند. امروز در کشور ما اگر کسی بخواهد ابعاد مختلف تاریخ را بداند و کار کرده باشد، او رسول جعفریان است. او موجب افتخار حوزه‌های علمیه و ساحت علم است. من مقاله‌های او را که در خبر آنلاین منتشر می‌شد، می‌خواندم. او مقاله‌های عبرت‌آموز می‌نویسد.
وی در ادامه گفت: اما خواسته‌ای از رسول جعفریان دارم. آیت‌الله سید علی قاضی معتقد بود که طلبه‌ها باید کتابی جامع از تاریخ اسلام از بعثت تا غیبت کبری داشته باشند و بخوانند. آنها باید تاریخ را بدانند. در مقطع زمانی من برای اینکه دانشجویان بفهمند تاریخ چیست، جلساتی گذاشتم و از دکتر زرین‌کوب دعوت کردم تا به دانشگاه امام صادق (ع) بیایند و در این جلسات برای دانشجویان از تاریخ بگویند. او دعوتم را اجابت کرد به دانشگاه آمد و خلاصه «تاریخ در ترازو» را برای طلبه‌ها بیان کرد. من اینجا از رسول جعفریان تقاضا می‌کنم یک دوره تاریخ نوشته شود و پاسخگوی سوالاتی باشد که امروز در کل دنیا در مورد اسلام پرسیده می‌شود. یک دوره تاریخ اسلام که خالی از هر گونه شبهه باشد، برای طلبه‌ها بنویسید.
رضا منصوری: کتاب «آفاق دانایی» کتاب پر اطلاعی است
همچنین رضا منصوری، دانشمند هفتاد و هفت ساله ایران که به صورت مجازی در مراسم حضور داشت، به موضوع «علم در دوران اسلامی و شبه علم» پرداخت و گفت: رسول جعفریان تربیت‌یافته حوزه است و درباره مفهوم علمی در دوره طلایی اسلام مطلب نوشته است. در قرون اولیه اسلام مسلمانان چگونه در مورد علم فکر می‌کردند. او در مورد مطالب خرافی نوشته است و مخالفت‌ها و اعتراض‌های سنگینی در بیست سال گذشته به نوشته‌های او شده است.
وی افزود: او به لحاظ تاریخی بخصوص مطالعه موردی ما را متوجه می‌کند که بزرگان چگونه فکر می‌کردند. کتاب «آفاق دانایی» کتاب پر اطلاعی است. این کتاب زندگی او و کارهایی را که انجام داد، نظرهای شخصی او در مورد توسعه علمی را بیان کرده است. او بخصوص در مورد علم و اسلام در این دوران کار کرده است. برداشت من در مورد این کتاب خاص است. کلمه نقد را در جایی به کار می‌بریم که کار برجسته باشد، این کتاب ارزش نقد دارد. او می‌توانست وابستگی به حوزه را از خودش جدا کند اما این وابستگی دیده می‌شود. او نظر خودش را در مورد علوم انسانی اسلامی بیان نکرده است. وابستگی ذهنی او به دلیل آموزشی که دیده است، اجازه نداد به صراحت بیان کند. نخواست بین امر اعتقادی، دانش و دانش علمی تفکیک قائل شود و با این نوع بیان خواننده متوجه نمی‌شود که آیا این مفاهیم یکی هستند و یا اختلاف را بیان می‌کند. معرفت مقید به طریقت دارد. علم و دانشی که از طریق دانش‌های علمی به دست می‌آوریم. این تفکیک از لابه‌لای نوشته‌های کتاب مشخص است.
منصوری بیان کرد: دانش، دانش علم و معرفت است یا هر سه یکی هستند. یا اینکه مترادف نیستند و نویسنده نمی‌خواهد وارد تمایز شود. نمی‌دانم از نوع پرسش‌های حامد زارع است یا نشان از وابستگی او به حوزه دارد. متن کتاب متن منحصر به فردی است. دانش علمی از جنس گزاره‌های علمی است که در کتاب‌ها می‌آید. دولت‌های ما هنوز به این تشخیص نرسیده‌اند که علم یعنی چه و آن را فرومی‌کاهند به دانش. تفکیک بین دانش و علم مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
وی گفت: در این کتاب بیشتر از شبه علم استفاده می‌شود. به نظر می‌آید که به نوعی انتقال در معنا داده شده است. توصیه من این است که در نوشته‌های آینده خرافات را از شبه علم تفکیک کنند. نکته دیگر خلا در بررسی‌های موردی رسول جعفریان است. امیدوارم خلاهای معرفتی ما در این مورد برطرف شود.
علی معزی: گردآمدن اهالی فرهنگ به بهانه فرهنگ و علم و دانش است
علی معزی، مدیرعامل خبرآنلاین نیز در این مراسم بزرگداشت گفت: امروز، روزی گرامی است. به غیر از اینکه حضور همه حضار من را دچار استرس کرده است، از سوی دیگر من نخستین بار است که در جلوی پدرم سخنرانی می‌کنم. امروز برای خبرگزاری خبر آنلاین از جهات مختلف روز بزرگی است. می‌خواستیم امروز فقط یک مراسم رونمایی از کتاب «آفاق دانایی» باشد، لذا رونمایی از کتاب یکی از سنت‌هایی است که در خبرآنلاین جریان داشته و امروز هم فرصت مغتنمی است. نخستین رونمایی کتابی است که با حضور این تعداد جمعیت برگزار می‌شود.
وی افزود: گردآمدن اهالی فرهنگ به بهانه فرهنگ و علم و دانش است و مهم‌تر از همه یک نکته است که باید در اینجا به آن اشاره کنم. در روزگاری که خبر آنلاین تاسیس شد، استاد رسول جعفریان از اولین‌ها بود که دعوت ما را اجابت کرد. از هفده سال قبل که ابوالفضل فاتح، بانی تاسیس خبر آنلاین شد، برای وبلاگ‌نویسی پیشنهاد کرد، نخبگان تریبونی داشته باشند و در آنجا بدون هیچ ممیزی بنویسند، ما برای این کار چهره‌های شناخته شده‌ای داریم و استاد رسول جعفریان دعوت را اجابت کرد و به ما اعتبار بخشید.
مدیرعامل خبرآنلاین بیان کرد: مقام علمی و مقام فرهنگی استاد رسول جعفریان می‌طلبید که این مراسم در فضایی بزرگتر برگزار می‌شد اما فکر کردیم در محل خبرگزاری خبر آنلاین از یکی از همکاران خودمان تجلیل کنیم. از محضر بسیاری از بزرگانی که در جلسه حضور دارند، تشکر می‌کنم.
حامد زارع: تقدیر از رسول جعفریان گرامیداشت کتاب است
حامد زارع، گردآورنده کتاب «آفاق دانایی» نیز در این مراسم گرامیداشت گفت: تکریم تکاپوهای چند ده ساله استاد رسول جعفریان گرامیداشت کتاب است. او می‌داند چه کتابی بخواند و کدام بخش کتاب را بخواند. او کتابدار و کتاب‌باز است. اگر این احوالات او را در کنار ویژگی‌های دیگر او نظیر ناشر بودن و کتابخانه‌دار بودن بگذاریم موجه می‌شود که تقدیر از او گرامیداشت کتاب است.
وی افزود: استاد رسول جعفریان پرکار نیست. دائم‌الکار است. آسودگی شخصی را به دلیل جستجوی نسخه جدیدی رها کرده است. او وقت گذاشتن‌های متفرقه را رها کرده است. او پرتلاش و پرحوصله است. فراقتی جز دیدن صفحات و اسناد ندارد. وقتی از کار دور است، اذیت و ناراحت می‌شود. او همواره در حال خواندن و نوشتن است. استاد جعفریان در خواندن و نوشتن پرتلاش است. منصف نیز هست. خودش می‌گوید؛ خیلی وقت‌ها از تند رفتن ضرر کردم.
زارع بیان کرد: فهرست بلند بالای آثار او گستره‌ای حیرت‌انگیز دارد. او به هر شهری که می‌رود، می‌خواهد بداند قبلاً در این شهر چه خبر بوده است. مدام به دنبال آثار باستانی می‌رود. گاهی فکر می‌کند تاریخ او را بازیچه خود کرده است. او می‌گوید اکنون مانند گذشته تاریخ را جدی نمی‌گیرم و به دنبال معارف معرفت‌شناسانه هستم. استاد جعفریان ممنون که هستید، چشم ما روشن به شما.
سمیه توحیدلو: کتابخانه دیجیتال نیاز امروز و نیاز آینده کشور ماست
سمیه توحیدلو، استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این آئین پاسداشت گفت: دغدغه استاد رسول جعفریان کتابخانه‌های دیجیتال است. این کتابخانه‌ها نیاز امروز و نیاز آینده کشور ماست، هر گونه تاخیر در عملیاتی کردن این کار تاخیر چند ساله را در پی دارد. او بسیار دغدغه‌مند و پیشرو است.
وی افزود: متاسفانه در کشور ما در پردازش و ارائه خدمات‌رسانی در این عرصه نگاه بسته است. برخلاف آن چیزی که در همه دنیا هست، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در این زمینه در حال پیشرفت هستند. استاد رسول جعفریان نیز در این زمینه مطالبه‌گری دارد. چند نکته در مورد کتابخانه‌های ما باید مورد توجه قرار بگیرد. بخش بسیار بزرگی از داده‌ها در کتابخانه‌های ما نیست. کتابخانه‌های ما یکسری منابع دیجیتال دارد که امکان ارائه این منابع به مردم وجود ندارد. اکنون برای اسناد گذشته دغدغه داریم.
توحیدلو بیان کرد: بخشی از تاریخ کشور ما به هیچ وجه در دسترس نیست. این در حالی است که منابع در دنیا وب آرشیو می‌شود، ولی در ایران دغدغه‌ای در این زمینه وجود ندارد. اکنون هوش مصنوعی در عرصه زندگی ما حضور دارد و شاهد تحول تکنولوژی جدید هستیم اما در بزرگترین کتابخانه‌هایمان دغدغه دیجیتال کردن کتاب‌ها را نداریم. گویا تعصبی وجود ندارد که اینها به عرصه دانش واگذار شود.
وی گفت: رسول جعفریان معتقد است که باید منابع را به اشتراک گذاشت و با به اشتراک گذاشتن منابع احساس نمی‌کند که چیزی کم می‌شود. متاسفانه چنین نگاهی در جاهای دیگر وجود ندارد. امیدوارم کمی بیشتر در این زمینه بدانیم و در فضای تکنولوژی وارد شویم و مقاومت‌های سنتی در مورد تغییر رویکرد برداشته شود و استانداردهای جدید دنیا که دغدغه رسول جعفریان است، در کتابخانه‌های ما اجرایی شود.
محمدعلی مهدوی راد: هرگاه با او همنشین شدیم، از کتاب حرف زدیم
در ادامه محمدعلی مهدوی‌راد، مدیرعامل مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) گفت: باید همه ارزش‌ها و کمال دین را به ژرفا بشناسیم و بر پایه نگاه ژرف برنامه‌ریزی کنیم. ما در زندگی برنامه نداریم. مومن در زندگی می‌افتد و برمی‌خیزد. رسول جعفریان نیز بدون هیچ اغراقی در این چهل و اندی سال هرگاه با او همنشین شدیم، از کتاب حرف زدیم، اینکه به تازگی به چه کتابی دست یافته‌ایم و چه بهره‌ای از آن برده‌ایم.
غلامرضا امیرخانی: رسول جعفریان یک کتابدار بزرگ است
غلامرضا امیرخانی رئیس کتابخانه ملی در ادامه این مراسم با اشاره به اینکه یکی از افتخاراتش شاگردی رسول جعفریان بوده، گفت: در تمام کتابخانه‌های بزرگ و معروف دنیا به رئیس کتابخانه‌ها، کتابدار می‌گویند که خود یک افتخار است بنابراین رسول جعفریان هم یک کتابدار بزرگ است. وی در ادامه پیام مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران را که برای این مراسم صادر شده بود، قرائت کرد.
رونمایی از کتاب «آفاق دانایی»
کتاب «آفاق دانایی»، با پیامی از محمدمنصور هاشمی، پژوهشگر حوزه فلسفه درباره مجموعه کتاب گفت‌وگوها با چهره‌های علمی به کوشش حامد زارع رونمایی شد.
در بخشی از این متن آمده است: «مجموعه کتاب هایی که به همت ستایش‌برانگیز دوست فرهیخته‌ی اهل اندیشه و دغدغه‌ام، حامد زارع منتشر شده است. از نوع کوشش‌های سنجشگرانه‌ی نسل پسا انقلاب است.
او با این کتاب‌ها مجالی فراهم آورده است تا خود را در گفت‌وگوی صمیمی با بخشی از نامداران عرصه‌ی اندیشه و دانش در ایران معاصر ببینیم، از آنها بشنویم و به شنیده‌های‌مان بیاندیشیم.
خوشحال و قدردانم که انتشار این مجموعه ادامه پیدا کرده و اکنون عملاً به نسل دوم آن سلسله از روشنفکران و محققان و مدیران فرهنگی رسیده است. هر چه زمان بیشتر بگذرد ارزش ثبت و ضبط خاطرات و تأملات این مجموعه از اهل فرهنگ و اندیشه و قلم‌مان آشکارتر خواهد شد».
علی لاریجانی در مراسم پاسداشت رسول جعفریان هدیه ویژه‌ای با صندوقی بزرگ آورده بود و هنگام اهداء هدیه به شوخی گفت: این صندوق پر از پول نیست! هدیه ویژه لاریجانی، یک جلد قرآن نفیس و ویژه از آثار قدیمی بودکه در یک صندوق به سبک قدیمی طراحی شده بود. همچنین در پایان مراسم بزرگداشت رسول جعفریان دستخط و امضاهای شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی برای رونمایی از کتاب «آفاق دانایی» به یادگار ماند.
در ادامه متن پیام‌ها و الواح تقدیمی به رسول جعفریان را می‌خوانید.
پیام آیت الله سبحانی
در این مراسم، پیام آیت الله سبحانی، مرجع تقلید خطاب به این مراسم از سوی حجت‌الاسلام و المسلمین معراجی قرائت شد.
در متن این پیام آمده است؛
بسم الله الرحمن الرحیم
با اهدا سلام و با سپاس فراوان از برگزارکنندگان تکریم از شخصیتی که سالهای متمادی در خدمت نشر آثار دینی و تحریر تاریخ صریح بوده است.
سخن گفتن درباره حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای حاج شیخ رسول جعفریان از مقوله‌ی نافله است. زیرا او با نخستین تالیف خود به نام (أکذوبة تحریف القرآن بین الشیعة و السنة) آینده درخشان خود را ترسیم کرد و در طول زندگی با قلم خود از هر ۲ طریق در خدمت فرهنگ اسلامی پرداخت.
۱. نشر کتاب های بزرگان که به صورت خطی در کتابخانه‌ها بوده و از این طریق راه را به دیگران روشن ساخته است.
۲. آثار قلمی متنوعی که خود نوعی فریضه است منتشر شده است.
ما این نکوداشت را از راه دور گرامی داشته، طول عمر و خدمت صادقانه محقق ارزنده را از خداوند متعال خواستاریم.
قم- جعفر سبحانی
پیام آیت‌الله محقق داماد
متن این پیام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
برای توسعه و پیشرفت ملت‌ها، آگاهی به تاریخ نقش مهمی را ایفا می‌کند ولی آگاهی به تاریخ نه صرفاً به معنای اطلاع از سرگذشت پیشینیان برای تفاخر و تظاهر بلکه برای حرکت رو به پیش و رشد و تعالی و بهره گیری از تجربیات گذشتگان برای ساختن آیندگان.
در کنار رشته‌های مختلف تاریخ، به نظر من تاریخ علم می‌تواند در ارتقای دانش نقش موثری ایفا کند.
در رشته‌هایی که اینجانب آشنایی دارد، ابهام بسیاری از مسائل، معلول ناآگاهی به تاریخ آن دانش است. و دانشمند وقتی می‌تواند نظریه‌پردازی کند که به روند شکل‌گیری آن دانش در بستر تاریخی آگاهی کافی داشته باشد.
صدیق مفضال، جناب استاد دکتر رسول جعفریان شخصیتی است که عمر گرانبهای خود را اختصاص به شناخت تاریخ اسلام داده است.
آثار مستطاب ایشان نشان می‌دهد که وی همواره در میان گذشته، حال و آینده ایستاده است. از یک سو نگاهش به گذشته و از سوی دیگر حال و آینده را می‌بیند.
نگاه ایشان به تاریخ مسائل علمی منبع غنی و پرباری است که برای ارباب پژوهش و تحقیق و ارجاعات آنان به آثار ایشان گواه روشنی است برای صدق این مدعا.
اینجانب برای این متفکر عالی قدر عمری به درازای خورشید از درگاه حق متعال همراه با موفقیت های روزافزون مسالت دارم.
سید مصطفی محقق داماد، ۱۶ دی ماه ۱۴۰۳
متن لوح تقدیمی سیدعباس صالحی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در لوحی از حجت‌الاسلام رسول جعفریان پژوهشگر تاریخ اسلام و تشیع تقدیر کرد.
متن لوح سیدعباس صالحی خطاب به حجت الاسلام رسول جعفریان به شرح زیر است:
«حجت الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان، دانشمند فرهیخته تاریخ اسلام، تشیع و ایران
سلام علیکم
فرصتی مغتنم است که در فضایی سرشار از تکریم و منزلت، نگاه‌ها و افکار مردم این سرزمین به سوی تلاش‌ها و خدمات ارزشمند شما سوق یابد؛ شخصیتی دانشور و دغدغه‌مند در عرصه آموزش، تحقیق و تصنیف، که با روحیه‌ای افزون و اراده‌ای خستگی‌ناپذیر، طرح‌های نوین را بر فراز زمان‌ها و مکان‌های تاریخی پیش‌نگاری داشته‌اید.
اینجانب، به نام و نگاه جمیع فرهیختگان و فعالان علمی و فرهنگی، صمیمانه‌ترین تقدیرها و تحسین‌های خود را تقدیم‌تان می‌کنم؛ شما که کوشیدید با قلم‌تان در تاریخ روحی تازه بیآفرینید و زمینه تأملاتی جدید را فراهم آورید.
تألیفات گسترده و گرانسنگ شما، که هر یک فصلی از روایت تاریخ معاصر و افق‌های متفاوت تشیع و اسلام را به روان این سرزمین افزوده است، نشان از ژرفای ظرافت و دقت نظر شما دارد.
ترجمه‌های انتشاریافته از آثار جنابعالی، از دانش مشترک میان فرهنگ‌های مختلف حکایت دارد، هم چنین تصحیحات و احیای متون کهن تاریخی‌تان، فرصت‌های تازه‌ای برای خوانش میراث فرهنگی ایران و اسلام فراهم ساخته است و حضور پیوسته تان در مجامع علمی، فرهنگی و رسانه‌ای، نمونه‌ای درخشان از روحانیت حاضر در زمان را نشان داده است.
امید است که به لطف حضرت پروردگار، همواره در جایگاه معلمی با بارقه‌ای تابنده از علم، فرهنگ‌سازی و اسلام‌خواهی ناب، الگویی دیرپا و روح‌بخش برای نسل‌های معاصر و آینده باشید.»
پیام رئیس کتابخانه مجلس
مسعود معینی‌پور، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با حضور در مراسم بزرگداشت دکتر رسول جعفریان، رئیس اسبق کتابخانه مجلس، با اهدای لوحی از زحمات علمی و فرهنگی این نویسنده و پژوهشگر تاریخ تقدیر کرد.
متن پیام تقدیر رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس از حجت الاسلام جعفریان به این شرح است:
«پژوهشگر سخت‌کوش و پویان، حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر رسول جعفریان
مایه بسی خرسندی است که در مراسم تجلیل از آن وجود ذی‌جود، بنده نیز به نمایندگی از همه همکارانم در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، آفرین‌گوی مراتب فضل و دانش و کوشش و جوشش حضرت‌عالی باشم.
به‌راستی تلاش‌های پی‌گیرتان در تاریخ‌نگاری به‌ویژه در حوزه پرپیچ‌وخم تاریخ اسلام و تاریخ‌نویسی جریان‌های سیاسی معاصر، ماندگار و ستودنی است.
همچنین سخاوت علمی شما با تسهیل ارائه تصاویر نسخه‌های خطی و اسناد آرشیوی، موقعیت ویژه‌ای را برای کتابخانه‌های تحت سرپرستی‌تان به‌وجود آورد که برکات فراوانی در جریان‌سازی دسترس‌پذیری این‌گونه آثار در سطح ملی ایجادکرد.
در کنار این همه باید به طراوت علمی‌تان اشاره کنیم که در دورانی نزدیک به چهار دهه، قلم و قدمی قدرتمند و قامتی استوار در یافتن حقایق تاریخی و علمی از خود به‌نمایش گذاشته‌اید و این‌همه مایه افتخار و مباهات بسیار است.
برای شما آینده‌ای چون گذشته پویا آرزو می‌کنیم، سرشار از پیروزی‌ها و سربلندی‌ها.
خوش می‌برد تو را به سرِ چشمه مراد
این جست‌و جو که در نگهِ آشنای توست
مسعود معینی‌پور
رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی»
برای دیدن گزارش تصویری این مراسم کلیک کنید.
منبع: ایبنا