میراث مکتوب- آیین رونمایی و معرفی رسمی مجموعه کتاب ۱۴ جلدی «به‌گزین»، اول اسفندماه با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سیدعلی موسوی‌گرمارودی که این مجموعه به کوشش او گردآوری شده است و محسن چینی‌فروشان مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی عصر یکشنبه، در مجتمع فرهنگی کتاب زیتون تهران برگزار شد.
مجموعه ۱۴ جلدی «به‌گزین»، گزیده‌ای از شاهکارهای ادبی ایران و برجسته‌ترین آثار نظم و نثر گذشته، شامل آثاری مانند «تاریخ بیهقی»، «سفرنامه ناصرخسرو»، «شاهنامه فردوسی»، «کلیله و دمنه»، «گلستان سعدی»، «بوستان سعدی» و … است.
بی‌مهری به زبان فارسی در سایه توجه به زبان‌های قومی
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای این مراسم عنوان کرد: حُسن‌تصادف برگزاری این نشست در آستانه روز جهانی زبان مادری اتفاق ارزشمند و مبارکی است. مخصوصا این روزها که بی‌مهری‌هایی به زبان فارسی در سایه توجه به زبان‌های قومی می‌شود و یک نوع کج‌اندیشی شکل گرفته که متاسفانه یک مقدار هم جا باز کرده است.
معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: شاید یکی از روش‌ها برای اینکه بگوییم زبان پرمهر و ارزشمند فارسی چه ارزش و بهای بالایی دارد، معرفی همین گنجینه‌های ارزشمند و ارزنده‌ای است که استاد موسوی‌گرمارودی زحمت به‌گزینی آن را کشیده است.
احمدوند با بیان اینکه زبان فارسی روزی از شمال آفریقا تا دریای چین یک زبان زنده بوده است، اضافه کرد: به ادعای ابن بطوطه در سفرنامه‌اش، حتی مداحان چینی با یکدیگر شعر فارسی می‌خواندند، اما امروز عده‌ای در خارج و داخل کشور با بی‌مهری و کم‌توجهی قدر زبان فارسی را نمی‌دانند.
قدر معلمان و آموزگاران زبان فارسی را بدانیم
وی با تاکید بر اینکه ما باید قدر معلمان و آموزگاران زبان فارسی را بدانیم، تصریح کرد: استاد گرمارودی بزرگواری کرده است که به معرفی‌های گنجینه‌های این زبان همت گماشته است و عزیزان ما در دفتر نشر فرهنگ اسلامی کار بزرگی کرده‌اند؛ زیرا توجه به زبان فارسی در این نشر پیوند تمدن ایرانی و زبان فارسی با معارف دینی را نشان می‌دهد.
زبان فارسی؛ بستر توسعه و ترویج معارف دینی
احمدوند در ادامه زبان فارسی را بستر توسعه و ترویج معارف دینی خواند و گفت: مجموعه‌ای که امروز رونمایی شد هم ترویج اخلاق و معارف دینی است. امیدوارم این کار ادامه پیدا کند و قدر و قیمت افرادی که به این کارها توجه می‌کنند، بیشتر دانسته شود.
معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه وظیفه مسئولین فرهنگی هم این است که توجه بیشتری به این موضوع کنند، افزود: ما هم آنچه که در توان داشته باشیم و در حیطه کار بنده باشد را برای امتداد و استمرار این رویداد شایسته به کار خواهیم گرفت. نگاه و توجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که به هرآنچه که به ترویج زبان فارسی کمک و خدمت می‌کند، همت بگمارد.
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم اهتمام به انتشار مجموعه «به‌گزین» توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی را بسیار خوشال‌کننده و امید‌بخش خواند و گفت: انتخاب نام «به‌گزین» برای این مجموعه توسط موسوی گرمارودی با آن ذوق و سلیقه شاعرانه و ادیبانه خود بسیار ارزشمند است؛ زیرا به‌گزین در اینجا حاصل مصدر یا صفت مفعولی و ترجمه درست، دقیق و شفافی از کلمه «اختیار» عربی و به معنای انتخاب بهتر است.
حفظ اسلام و انقلاب از حفظ ملیت و هویت ایرانی جدا نیست
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اهتمام دفتر نشر فرهنگ اسلامی با ۵۰ سال سابقه انتشار آثار محض دینی برای ترویج زبان و ادبیات فارسی را اتفاق مبارکی خواند و افزود: البته ورود این نشر به وادی ادبی و حوزه زبان و ادبیات فارسی تصادفی نیست، بلکه حاصل یک بلوغ چهل‌وسه ساله در انقلاب اسلامی است؛ یعنی ما به این باور رسیده‌ایم که حفظ اسلام و انقلاب از حفظ ملیت و هویت ایرانی ما جدا نیست و زبان فارسی، رکنی از ارکان ملیت ایرانی ـ اسلامی ما است
وی ادامه داد: ما به همان دلایلی که موظف به پاسداری از اسلام هستیم، در ایران موظف به پاسداری از زبان فارسی هم هستیم. یعنی دفاع از معارف و ترویج معارف دینی و ترویج زبان و ادبیات فارسی دو مقوله معارض و مغایر نیست، بلکه هر دو از یک آبشخور اعتقادی و ایرانی ـ اسلامی نشأت می‌گیرد و سیراب می‌شود.
وی عرضه انتشار آثار فاخر ادبیات فارسی در کنار آثار دینی در دفتر نشر فرهنگ اسلامی را یک اتفاق بزرگ و مهم و حتی ساختارشکن خواند و گفت: در گذشته تک‌چهره‌هایی داشتیم که به‌عنوان عالم دین شناخته می‌شدند و عاشق ادبیات فارسی بوده‌اند. یک نمونه آن علامه حسن‌زاده عاملی بود که مصحح کلیله و دمنه و علاقه‌مند به ادبیات فارسی بود، اما تا به امروز به یک جریان در میان اهل ایمان و متدینین و ناشران دینی نشده است، لذا انتشار این مجموعه فاخر در دفتر نشر فرهنگ اسلامی بسیار اهمیت دارد.
انتشار مجموعه «به‌گزین» کاری به‌جا و به موقع بود
حدادعادل در ادامه گفت: مدت‌ها بود که از مجموعههای گزیده ادبیات فارسی در عالم نشر منتشر نشده بود، بنابراین کاری به‌جا و به موقع بود و دفتر نشر فرهنگ اسلامی با این کار به جامعه پیام توجه به زبان و ادبیات فارسی در حوزه‌های دینی را منتقل می‌کند و نشان می‌دهد افرادی که به معارف اسلامی دلبستگی دارند، می‌توانند و بلکه باید به ادبیات فارسی هم دلبستگی داشته باشند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه از خصوصیت‌های مجموعه «به‌گزین» سپردن کار به اهل آن است، عنوان کرد: انتخاب موسوی گرمارودی برای گردآوری این مجموعه انتخاب بسیار مناسبی بود؛ زیرا دست کم ۶۰ سال به ادبیات فارسی و عرب انس مداوم داشته و تسلط دارد؛ بنابراین این مجموعه حاصل یک عمرآشنایی مولف با ادبیات و متون کهن فارسی و حداقل ۶۰ سال کار ادبی است. به اصطلاح موسوی گرمارودی چکیده کار است، نه چسبیده به کار، زیرا ادبیات فارسی با دل و جان او پیوند خورده است.
حدادعادل انتخاب خوب متون را از دیگر نقاط قوت مجموعه به‌گزین خواند و افزود: متن‌هایی که موسوی گرمارودی در این مجموعه انتخاب کرده، به جز یکی دو تای آن‌ها که خیلی مشهور نیست، همه از متون درجه اول زبان و ادب فارسی است. آن یکی دو متن هم که مشهور نیست، نفاست کلام لازم را دارد و باید شهرت پیدا کند، بنابراین مولف به درستی عنایت داشته که آن متون را معرفی و معروف کند.
وی با اشاره به اینکه قطع کتاب، حروف و کاغذ کتاب مناسب و خوب است و صفحه‌آرایی شکیلی دارد؛ حکایت‌محوری آثار انتخابی این مجموعه را امتیاز آن نسبت به مجموعههای مشابه پیشین خواند و اضافه کرد: موسوی گرمارودی در انتخاب آثار این مجموعه ملاحظات اخلاقی و تربیتی و دینی را – مخصوصا برای نسل جوانی که می‌تواند خواننده این اثر باشد – رعایت کرده است.
حداد عادل ادامه داد: نتیجه همه این‌ها این است که یک مجموعه فاخری به ادبیات فارسی روزگار ما اضافه شده است که اثر و نتیجه آن می‌تواند آشنایی مخاطب ما با نمونه‌های والای شعر و به‌ویژه نثر فارسی باشد که امروز بسیار به آن احتیاج داریم.
وی با بیان اینکه حکایت‌های ادبیات فارسی عموما دارای حکمت است، اضافه کرد: بخش مهمی از عقل عملی و نظری و اخلاق و معارف ایرانی در دوره اسلامی مندرج در حکایت‌های ادبی است؛ بنابراین این حکایت‌ها صرفا سرگرم‌کننده نیست، بلکه غایت و غرضی در آن منظور بوده است لذا آشنایی با ادبیات فارسی نوعی فرهنگ‌آموزی هم هست و مجموعه به‌گزین شاهد خوبی بر این مدعا است.
چگونگی تدوین مجموعۀ «به‌گزین»
سیدعلی موسوی گرمارودی شاعر و پژوهشگر ادبی و گردآورندۀ مجموعه ۱۴ جلدی «به‌گزین» هم با اشاره به مقدمات و موخرات این مجموعه گفت: در درجه اول یک مقدمه عمومی برای همه آثار نوشتم، اما باتوجه به اهمیت برخی آثار برای شش مورد از کتاب‌های این مجموعه پی‌نگاشت هم به اثر اضافه شد.
وی ضمن بیان اینکه در انتخاب منابع سعی شده بهترین نسخه‌های هر اثر به‌عنوان نسخه اصل در نظر گرفته شود، اضافه کرد: از میان تمام ۱۴ اثر که انتخاب و گردآوری و تدوین آن‌ها چهار سال طول کشید، پی‌نگاشت کتاب کلیله و دمنه بیشتر از همه کار و وقت گرفت و از این چهار سال فقط یک سال و نیم روی کلیله و دمنه کار کردم و دو سال و نیم دیگر را به ۱۳ اثر دیگر اختصاص دادم و تقریبا هیچ کتابی درباره کلیله و دمنه نبوده است که بنده ندیده و از آن یادداشت بر نداشته باشم.
موسوی گرمارودی در ادامه گفت: چون این گزیده‌ها تقریبا بلااستثنا داستان‌محور است و اصولا ادبیات کلاسیک فارسی، داستان در داستان است، لذا انتخاب و گزینش داستان و به پایان رساندن آن‌ها بدون لطمه‌خوردن به متن بسیار مشکل است و دقت بالایی می‌طلبد، زیرا هرکدام از این آثار، گنجینه‌های زرینی است که نباید ضربه بخورد.
کتاب‌های مجموعه «به‌گزین» اخلاق‌مدار است
محسن چینی‌فروشان، مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی هم با بیان اینکه از این دست مجموعه‌ها در گذشته ادب فارسی هم داشته‌ایم و معمولا اساتید ادب فارسی در دوره‌های مختلف به‌صورت کشکول یا بعدها گزیده‌های مختلف ارائه کرده‌اند، عنوان کرد: به نظر می‌رسد کار ساده‌ای است، اما در حقیقت اینگونه نیست، بلکه یک نوع سهل ممتنع است.
وی ادامه داد: از این نظر که از چند کتاب چند قطعه برداشته شود، ساده به نظر می‌رسد، اما اولا انتخاب این کتاب‌ها از میان حجم زیادی که از کتاب‌ها وجود دارد و ثانیا انتخاب قطعات ماجرای مفصل و سختی دارد که اضافه کردن پانویس‌ها و توضیحات و این قبیل موارد هم بر سختی کار می‌افزاید.
چینی‌فروشان در ادامه گفت: در مجموعه «به‌گزین» ما روند آماده‌سازی اثر را یک سال و نیم پیش‌بینی کرده بودیم، اما به دلیل سختی کار و حساسیت‌ها و دقت مولف کار چهار سال به طول انجامید، اما به نظر من نتیجه منقح و پاکیزه کار ارزش داشت.
وی افزود: این مجموعه در ابتدا قرار بود در ۱۰ جلد چاپ شود، اما هرچه کار جلوتر رفت، جای خالی برخی کتاب‌ها بیشتر حس شد و تا ۱۴ جلد پیش رفت.
مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی با بیان اینکه دو ویژگی مجموعه «به‌گزین» را از بعضی مجموعههای مشابه متمایز می‌کند، عنوان کرد: اولا با توجه به مخاطب امروز و کشش‌هایی که قالب داستان دارد، تاکید کتاب‌های بر داستان‌ها بوده و سعی شده از بین آثار داستانی، داستان‌های پرکشش‌تر و جذاب‌تر انتخاب شود. دیگر اینکه این کتاب‌ها و انتخاب‌ها اخلاق‌مدار است و به‌نوعی آموزش‌های غیرمستقیم و بحث‌های تربیتی و خلاقی در بین داستان‌ها دیده می‌شود.
وی در پایان از امکان انتشار کتاب صوتی مجموعه به‌گزین هم خبر داد و گفت: با خود گرمارودی صحبت‌هایی شده است که با صدای گرم خود مولف کتاب‌های صوتی این مجموعه هم تولید و منتشر شود.
منبع: ایکنا