میراث مکتوب- مجموعه مقالات همایش ملّی تاریخ فرهنگی در ایران با عنوان «تأملاتی در باب تاریخ فرهنگی» توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به صورت کتاب دو جلدی منتشر شد. این مجموعه تاریخ فرهنگی در ایران با همت و کوشش محمدامیر احمدزاده به‌تازگی توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با قیمت ۳۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
همایش ملی تاریخ فرهنگی با هدف تولید محتوای مرتبط با مباحث و رویکردهای تاریخ فرهنگی در دوم اسفند ۱۴۰۱ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد و مورد استقبال پژوهشگران و استادان رشته‌های تاریخ، مطالعات فرهنگی، جامعه شناسی و ادبیات قرار گرفت. وجه بینارشته ای رویکرد تاریخ فرهنگی باعث شد تا در عرصه‌های مختلف به مثابه روش و رویکرد مورد استفاده قرار گیرد.
این اثر بنا به اقتضائات موجود در جامعه علمی (اهل تاریخ و جامعه شناسی) فراهم شده و تصمیم دارد تا کاربست رویکردهای جدید به مفهوم عمیق‌تر و گسترده‌تری از معرفت میان رشته‌ای کمک کند.
جلد نخست کتاب پس از مقدمه (سخن دبیر علمی همایش) در سه فصل تنظیم شده است: فصل اوّل چیستی، مفاهیم و مبانی نظری تاریخ فرهنگی نام دارد و سیری کوتاه در تاریخ بلندِ «عشق» / تقی پورنامداریان، تأملی در ماهیت و مبانی تاریخ فرهنگی / علیرضا ملائی توانی، تاریخ فرهنگی: سنتز بین رشته ای یا ضرورت تکامل دانش تاریخ / حسینعلی نوذری، مسئله معرفت بخشی، عینیت و روایتمندی در تاریخ فرهنگی از منظر فلسفه علم تاریخ / کاظم کاظمی، از تاریخ فرهنگی به تاریخ نگاری فرهنگی: روایت تاریخ، معنا و قدرت / زهیر صیامیان گرجی، از علوم فرهنگیِ دیلتای تا تاریخ فرهنگی جدید / امیرحسین حاتمی، پیر بوردیو و سهم وی در تاریخ فرهنگی جدید / محمد پورترکارونی و زهره دهقان پور، درآمدی بر تاریخ فرهنگی احساسات و امکان کاربست آن در تاریخ ایران / بهزاد کریمی، پیدایش جدید مفهوم حافظه تاریخی / بیستون الجمور، معنای فرهیختگی (Bildung) و فرهنگ در اندیشه هگل، تفسیری از حقیقت و روش گادامر/ مهدی اصفهانی، از سپهر نشانه‌ای تا بی‌نهایت فرهنگی: حافظه‌ی فرهنگی به روایت نظریه‌ها / احمد شاکری و آرزو سلیمانی و نقش رسانه‌ها در حیات ذهن: بازسازی و بازی با حافظه جمعی ایرانیان / سیده زهرا اجاق در این بخش جای گرفته است.
فصل دوّم: کتاب روش شناسی تاریخ فرهنگی نام دارد و سهم ویلهلم دیلتای در تکوین نظری- روش شناختی فلسفه فرهنگ / مالک شجاعی، روش مشاهده مشارکتی و اهمیت آن در علم تاریخ و تاریخ فرهنگی / یعقوب خزائی، مسئلۀ «روش» در پژوهش‌های «تاریخ فرهنگی» و روش – نظریۀ «تاریخ مفهوم / نیره دلیر، بررسی امکان کاربست روش تحلیل تاریخی-گفتمانی در مطالعات تاریخ فرهنگی؛ نمونه موردی مفهوم”هویت” / فاطمه طاهرخانی، تحلیل نظام‌مند پژوهش‌های مطالعات فرهنگی با رویکرد تاریخ فرهنگی / لیلا باقری، تاریخ فرهنگی و بررسی آن در ایران از سال ۱۳۷۳ تا ۱۴۰۱ در مطبوعات ایران؛ پیشنهاداتی برای پژوهش / عباس میرزایی در این بخش آمده است.
فصل سوّم اهمیت منابع در تاریخ‌نگاری فرهنگی نام دارد و ادبیات عامه به‌منزلة منبع پژوهش در تاریخ فرهنگی: جستاری درباره جایگاه زنان در فرهنگ لرستان / توران طولابی، کارکردهای اسناد خاندانی در مطالعه تاریخ فرهنگی / فرهاد نام برادرشاد، بازنمایی تاریخ فرهنگی در متون تاریخی فارسی (تا سده پنجم) / محمد رضا یوسفی و بررسی مقایسه‌ای بازتاب فرهنگ عامه در اشعار شهریار و کریمی مراغه‌ای / رمضان رضائی و پری ناز علی اکبری در فصل سوم آمده است.
جلد دوم کتاب نیز در دو فصل تنظیم شده است. فصل اوّل: با عنوان محورهای موضوعی و منظرها در تاریخ فرهنگی ایران به مجازات مرگ؛ خوانشی از منظر تاریخ فرهنگی / مرتضی قلیچ و مرتضی رستمی، بازنمایی «مرگ بی مرگی» در مثنوی معنوی مولوی / علیرضا شعبانلو، بدن و گفتمان های رفتاری در بسترمکان و فضا در تاریخ فرهنگی ایران معاصر / فائزه توکلی، تاریخ فرهنگی دست دادن؛ نماد دگرگونی در آداب معاشرتی ایرانیان دوره قاجار / رضا بیگدلو، شکل‌شناسی و تحلیل ساختاری عشق در داستان بیژن و منیژه / زهره فیضی پور، تاریخ فرهنگی یا فرهنگ تاریخی؛ تحلیل نشانه‌معناشناختی تاریخ فرهنگی از منظر تابلوهای عاشورا / محمد هاتفی، تاریخ فرهنگی موقعیت درویشان در دوره صفوی / سیدمحمدحسین محمدی و زهرا اسکندری فرد، تاریخ فرهنگی و موزه‌ها؛ گذار از خاطره فردی به خاطره جمعی در خانه‌موزه‌ها / بهرنگ ذوالفقاری و تاریخ فرهنگی نقش‌های تجسم یافته بر فرش‌های دست بافت جنوب خراسان بزرگ بر اساس رویکرد نشانه- معناشناسی) / مریم ظهوریان بخشی از مقاله ها را دربردارد.
آئین سلام ملی در دوره قاجار (کارکردها و ضرورت‌های سیاسی_فرهنگی) / حسن زندیه و حسین فرازمند، تجلی میترائیسم در مراسم آیینی باران‌خواهی گا-رُووا (گاوربایی) در لرستان / رضا کوشکی، محمد بهرامی، موسی سبزی، حسین صدیقیان، روایت فرودستی؛ نوکری در منزل ارباب (روایت‌ها: منطقۀ تالش در گیلان) / حمید عباداللهی چنذانق، سولماز آوریده، تاریخ فرهنگی مفهوم صلح در دوره هخامنشی / مهسا ویسی، تاریخ تحولات کارکرد زیبایی‌شناختی فرهنگ استحمام در دوره قاجار و پهلوی / میثم غلامپور، تاریخ فرهنگی ینگی‌دنیا در ایران دوره قاجار / فرشته جهانی، واکاوی تاریخ فرهنگی جهان عرب (مطالعه موردی؛ خاندان سلطنتی آل‌صباح در کویت / مریم هاشمی، تاریخ فرهنگی؛ برهم کنش فرهنگ های مغولی و ایران اسلامی در دوره ایلخانی / محبوبه شرفی، بازتاب عناصر تاریخ فرهنگی ایران در سفرنامه ابوالحسن الندوی / معصومه نعمتی قزوینی، تاریخ فرهنگی موسسات تمدنی جدید (مطالعه موردی تلگرافخانه بوشهر در دوره قاجار) / امید زاهد، تاریخ فرهنگی اسکندر در ایران باستان / شهناز حجتی نجف‌آبادی، بررسی مقوله‌های تاریخ فرهنگی در متون جغرافیایی سدة چهارم هجری / یاسر ملازئی و تاریخ فرهنگی لوطی‌گری در تبریز در دوره مشروطه (رجب ۱۳۲۴- رمضان ۱۳۲۶ ه.ق) / جمال پیره‌مرد شتربان بخشی دیگر از کتاب ها را دربردارد.
فصل دوم نیز مطالعات موردی در باب تاریخ فرهنگی ایران نام دارد و به کارکردهای فرهنگی طریقت خالدیه نقشبندیه در چارچوب جغرافیای ایران و عثمانی برپایه دیدگاه‌های اریک هابزبام / اسماعیل شمس، نقش ماهیت دینی و انسان دوستانه نوروز و مهرگان -به عنوان نمادی از تاریخ فرهنگی ایران – در تداوم و گسترش آن در جهان اسلام / حمید اشرفی خیرآبادی، باورمندی ایرانیان باستان به نقش فرازمینی فلز / زهره شیرین بخش، عسل در شریعت زردشتی دورۀ ساسانی / علیرضا کچویی، نقش مراسم آیینی در توسعه فرهنگ ایران باستان / مهناز مرتضوی، مفهوم فرهنگی اصطلاح «ایران» در روایات ملی (مطالعه موردی: روایات خاندان رستم) / سامان روزبهانی و کلثوم غضنفری، بررسی تطبیقی مفهوم خِرَدورزی در هویّت ایرانی قبل و بعد از اسلام با تکیه بر شاهنامه و نهج البلاغه / علیرضا امامی و مهسا عرب‌پور، زبان حالسرایی در مقتل های عاشورا (روایت حضرت علیاکبر (ع) در مقتل تاریخی- داستانی طوفان البکاء / زهرا حیاتی، تأثیر استقرار اقوام کوچنده بر تاریخ فرهنگی و توسعه هنر صنعت ها در بشرویه (خراسان جنوبی) در قرون میانه اسلامی) / راحله محمدعلی‌نژاد، سامان فرزین، نقش نخبگان ایرانی در تحول اوضاع فرهنگی بغداد در سده هفتم هجری / حمید کرمی پور؛ ابوالفضل سلیمانی گواری، مفهوم، شخصیت فرد کُرد از آرای مؤرخان دربار شاه عباس اول (٩٩٦-١٠٣٨ق) (اسکندر بیگ ترکمان) و (ملال جلال الدین منجم) / کاروان محمد مجید، بررسی وضعیت لباس و استفاده از آن در اختلافات سیاسی و مذهبی (از آغاز عصر صفوی تا دوره شاه عباس اول) / ظریفه کاظمی، نقش آیین تعزیه در بسط فرهنگ محرم و سوگواری در عصر ناصری / مجتبی گراوند، طاهره نظری ایلخانی آبادی و تاریخ‌نگاری زنان در سپهر تاریخ نگاری سنتی (نمونه تاریخ اردلان مستوره کردستانی) / کوروش فتحی پرداخته است.
منبع: ایبنا