میراث مکتوب- مجلد سیزدهم «فهرست مقالات فارسی در زمینۀ تحقیقات ایرانی» به بنیادگذاری ایرج افشار و به‌کوشش ایران‌ناز کاشیان منتشر شد.
تازه‌ترین جلد این مجموعه شامل فهرست ۱۱هزار و ۶۰۸ مقاله منتشرشده مربوط به سال‌های ۱۳۹۷و ۱۳۹۸ در مجله‌های فارسی است که از سوی انتشارات مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) به طبع رسیده است.
«کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در یادداشت خود بر آغاز این اثر آورده است: «فهرست مقالات فارسی بنای رفیعی است که بیش از ۶۰ سال پیش زنده یاد استاد ایرج افشار یک تنه بنیاد نهاد و کاربرد، ارزش اطلاع‌رسانی و نقش این اثر به عنوان کتاب مرجع در عرصۀ پژوهش‌های ایران‌شناسی و با گذشت زمان پیوسته افزایش یافت. فراهم آوردن چنین فهرستی و انتشار مستمر در دورۀ حیات استاد افشار بسیار دشوار بود. با این حال، او همچنان دل در گروی تداوم تدوین و انتشار این فهرست داشت و امیدوار بود که نشر این فهرست به صورت پسندیده‌ای ادامه یابد. اکنون مایۀ خرسندی است که این مقصود او جامۀ عمل پوشیده و مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی توانسته است در دورۀ حیات استاد افشار مجلداتی از فهرست مقالات فارسی را زیر نظر خود ایشان منتشر کند و پس از درگذشتشان انتشار مجلدات بعدی در چند سال اخیر و به رغم دشواریهای مالی همچنان ادامه بیابد.»
او با اشاره به گردآورندۀ این اثر که «تداوم کار تدوین و انتشار فهرست مقالات فارسی در وهلۀ نخست مرهون تلاش پیگیرانۀ خانم ایران‌ناز کاشیان، مدیر بخش پرونده‌های علمی این مرکز است. ایشان بر همۀ دشواریهای موجود بر سر این راه غلبه کرده و این خدمت را به بهترین وجه به سر منزل مقصود رسانده است»، اظهار امیدواری کرده «به عنوان یکی از اساسی‌ترین مراجع اطلاع‌رسانی برای همۀ ایران‌پژوهان و پژوهشگران منبعی کاربردی و سودمند باشد.»
جلد سیزدهم فهرست مقالات فارسی شامل ۱۶ فصل است؛ «کلیات» با زیرمجموعه‌های روش تحقیق، تصحیح و نقد متون، ایران‌شناسی و خاورشناسی، ایران‌شناسان و خاورشناسان، انجمن‌ها و مؤسسه‌ها، مجامع ادبی، علمی و فرهنگی، کنگره‌ها، مصاحبه‌های ادیبان و هنریان ایران، نسخه‌پردازی(کاغذ، صحافی، آرایش و کتابت)، نشر کتاب، ناشران، ویراستاری، مسائل نقد، حق مولف و…، روزنامه‌نگاری و نشریات ادواری، کتابخانهها، کتابشناسی، نسخه‌های خطی، انتقاد کتاب و معرفی کتاب، «علوم و فنون» با زیرمجموعه‌های کلیات، نجوم و ریاضی، دانشمندان ریاضی و نجوم، گاه‌شماری، پزشکی ـ کلیات و دانشمندان ایرانی معاصر، «فلسفه» با زیرمجموعه‌های کلیات و مباحث و اصحاب و پژوهشگران، «ادیان و مذاهب» با زیرمجموعه‌های کلیات، ادیان ایرانی، زردشت و آیین او، یهود، مسیحیت، اسلام، تصوف، عرفان، فتوت و آئینهای دیگر، «قوم‌شناسی، مردم‌شناسی و علوم اجتماعی» با زیرمجموعه‌های کلیات، عقاید و آداب و رسوم، زن و خانواده، آموزش و پرورش، جشن و آئین، بازی، ورزش، شهرها، آبادیها و روستاها، بازار، آب، قنات، کشاورزی، گیاهان، کوچ و دامداری، افسانه، داستان، حکایت، قصه، پزشکی عامیانه و وقف و وقفنامه، «هنر» با زیرمجموعه‌های کلیات، صنایع دستی، موسیقی، تعزیه و شبیهخوانی، تئاتر و هنرهای مشابه، سینما، خوشنویسی، نقاشی(نگارگری)، گرافیک، عکاسی، مجسمه‌سازی و بافته و بافندگی(قالی، گلیم، زیلو، پوشاک)، سفال، کاشی، فلزکاری، هنرهای لاکی و چوبی، مهر، جواهر، تسبیح، تخت، نشان، درفش، موزه، نمایشگاه، مجموعه، معماری، شهرسازی، باغ‌سازی و نگارههای نمادین، «جغرافیا» با زیرمجموعه‌های کلیات، سفر و سفرنامه، جغرافیای تاریخی و تمدنی و قلمرو تاریخی ـ فرهنگی ایرانی، «باستان شناسی» با زیرمجموعه‌های کلیات، پیش از اسلام، دورۀ پس از اسلام، مسجد، ابنیه سرزمینهای دیگر، کلیسا، کنیسه، کتیبه و سکه، «تاریخ» با زیرمجموعه‌های کلیات و عمومیات، تاریخ‌نگاری، تاریخ‌نگاران، اسطوره، روابط تاریخی، تاریخ ایران، تاریخ اجتماعی، اقتصادی، مدنی، تجدد، ملیت، روشنفکری، اسناد و مدارک، خاطرات و گفتگو، خاندانها و سرگذشتهای دستهجمعی، سرگذشت رجال، عکس، تاریخ ملل قدیم و تاریخ کشورهای همسایه، «زبان و زبان‌شناسی» با زیرمجموعه‌های کلیات، زبانهای باستانی ایران، زبان فارسی، قلمرو فرهنگی زبان فارسی، فرهنگستان، گویشهای محلی(لهجه)، مباحث لغوی و اصطلاحات و تعبیرات، دستور زبان و پژوهش‌های زبان شناسی، رسم‌الخط، شیوۀ املا، اصلاح خط، مثال و تعبیرات و ترجمه، «ادبیات از آغاز تا روزگار معاصر» با زیرمجموعه‌های کلیات ادبی، علوم ادبی، طنز، ادبیات و زبان عربی، ادبیات و زبان ترکی، شعر فارسی(کلیات) و سرگذشت ادیبان و شاعران (همگانی)، «ادبیات در روزگار معاصر» با زیرمجموعه‌های ادبیات معاصر ایران، داستان‌نویسی، شعر معاصر و شعر نو و شاعران، ادیبان و پژوهشگران فرهنگی، «متون» با زیرمجموعه‌های با نام مؤلف و مؤلف ناشناخته، «مباحث مربوط به افغانستان»، «مباحث مربوط به ازبکستان و تاجیکستان» و «نمایه‌ها» با زیرمجموعه‌های فهرستنامۀ نام کسان، فهرستوارۀ جغرافیایی، فهرستنامۀ کتاب و رساله، مجله و روزنامه و فرهنگوارۀ موضوعی، مدنی، قومی و اصطلاحات و لغات.
نخستین جلد از فهرست مقالات فارسی حاوی مشخصات ۵هزار و ۹۹۳ مقالۀ خاص در زمینه‌های تحقیقات ایرانی که در مجله‌ها، نشریه‌ها، سالنامه‌های جدّی، و نیز یادنامه‌ها و مجموعه‌های چندمقاله‌ای از آغاز مجله‌نویسی تا سال ۱۳۳۸ به چاپ رسیده بود، توسط ایرج افشار در سال ۱۳۴۰ جزو انتشارات دانشگاه تهران انتشار یافت و به سیّدحسن تقی‌زاده و مجتبی مینوی اهدا شد. او در سال ۱۳۸۳ و پس از انتشار جلد ششم، به‌سبب کهولت سن، خبر از پایان این کار داد. اما مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی به ریاست مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی دست به کار شد و گروه راهبردی مرکب از خودِ او به‌همراه عبدالحسین آذرنگ، کامران فانی و عنایت‌الله مجیدی زیر نظر ایران‌ناز کاشیان تشکیل شد تا کار سترگ افشار زمین نماند و فهرست مقالات فارسی ادامه یابد.
این اثر که یکی از نخستین و ضروری‌ترین ابزارهای هر پژوهشگری است که بخواهد در زمینۀ مطالعات ایرانی پژوهش یا جست‌وجو کند و از چنان مرتبه‌ای برخوردار است که یان ریپکا، ایران‌شناس فقید برجستۀ اهل چک درباره‌اش گفته است: «ما خاورشناسان نمی‌توانیم به قدر کافی از عهدۀ سپاس برآییم که با این فهرست، به جهان واقعی مطالعات ایرانی راه یافته‌ایم»، اکنون به پلّۀ سیزدهم رسیده و در یک‌هزار و ۳۰۸ صفحه، با شمارگان ۲۰۰ نسخه و به بهای ۵۲۵هزار تومان در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گرفته است.
علاقه‌مندان برای تهیۀ این کتاب، می‌توانند از راه‌های زیر اقدام کنند:
مراجعۀ حضوری به فروشگاهِ انتشارات مرکز به نشانیِ تهران، نیاوران، کاشانک، شمارۀ ۲۱۰
مراجعه به فروشگاه اینترنتی انتشارات مرکز به نشانیِ store.cgie.org.ir
تماس با انتشارات مرکز با شمارۀ تلفن ۰۲۱۲۲۲۹۷۶۷۷
ارسال پیام به شمارۀ واتس‌اپ ٠٩١٢٧٣۶٢۶٨۴