به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، سخنرانی نظام‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران، به مناسبت بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب، روز یکشنبه 19 اردیبهشت‌ماه 1400، در قالب نخستین بخش از یکصد و پنجاهمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، در صفحۀ اینستاگرام این مؤسسه پخش شد.
زاهدی که سخنان خود را «صیقل‌گر آیینۀ تجدید، قدیم است / نتوان به نوی غافل از این ساز کهن رفت» از عبدالقادر بیدل دهلوی آغاز کرد، گفت: در این حکمت که نماینده بزرگ سبک هندی در شعر فارسی با طبع خود زیور بسته است، به یک قانون ازلی زندگی جامعه بشری اشاره رفته است که آن را قانون وراثت گویند و آن نه فقط در طبیعت بلکه در روزگار اجتماع نیز قائم است.
وی عملکرد وراثت در جامعه انسانی را امری معنوی و وابسته به عقل و خرد انسان‌ها دانست و گفت: به قول بیدل، آگاهی در ساز کهن، یعنی تبحر در دستاوردهای نیاکان و عبرت‌پذیری از آنها، زمینه و وسیلۀ رسیدن به نوی و تجدد، یعنی کسب ارشاد و صعود انسان و جامعه‌های انسانی از چاه جهالت بر عرش معرفت، به شمار می‌رود.
سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران ضمن بیان این مطلب که تجربه و دستاوردهای تاریخی و معنوی گذشتگان هر قوم و ملت در اسناد تاریخی و میراث مکتوب آنها منعکس می‌شود، گفت: از اینجاست که اسناد و میراث مکتوب در نزد هر قوم و ملتی که به حیات معنوی به عنوان جوهر هستی بنی بشر ارج می‌گذارد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و به مثابۀ گنجینه‌ای بی‌بها و ملی، متعبر و معزز میباشد.
وی ضمن بیان این که خوشبختانه در تمدن جهانگیری که نیاکان بیداردل مشترک ما آفریده‌اند اسناد و میراث مکتوب همیشه جایگاهی عالی و ارجمند داشته است، افزود: کافی است یادآور شویم که بنا بر پژوهش مدققانه چارلز استوری، از دانشمندان انگلیسی، در کتاب معتبر فهرست‌واره ادبیات فارسی در سه مجلد، تنها تعداد تاریخ‌نامه‌های فارسی که مظهری از مظاهر میراث مکتوب ایران زمین است از هزار عدد عبور می‌کند.
سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران افزود: سند مذکور خود دلیل بر این مطلب است که بزرگداشت تجربۀ تاریخی نیاکان و توجه به پندهای عبرت‌انگیز آنان از ویژگی‌های ذاتی تفکر و جهان‌شناسی قوم‌های ایران‌زمین محسوب می‌شده است.
زاهدی با اشاره به شدت یافتن عامل‌های هویت‌زدا و فشارها به فرهنگ و سنت‌های ملی در تمام جهان، با گسترش جهانی‌شدن، گفت: این تهدید و چالش‌ها هدف دور کردن قوم‌ها و ملت‌ها از پشتوانه فرهنگی‌شان و تحمیل معنویت و اخلاق بیگانه به آنها را دنبال می‌کند و در این شرایط اسناد و میراث مکتوب به عنوان پل ارتباطی میان گذشته، امروز و آینده اهمیتی بیش از پیش کسب نموده و موقعیت فعلی اهالی علم، ادب و فرهنگ را به حفظ، تحقیق و ترغیب این ثروت معنوی وادار می‌نماید.
وی بر همین اساس فعالیت‌های مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در ترویج میراث گران‌سنگ ایران‌زمین را شایستۀ تحسین و آفرین دانست و گفت: این مؤسسۀ وزین در طول فعالیت خود پیوسته در انجام پژوهش‌های ماندگار و پربار در زمینۀ تصحیح متون کهن و نسخ خطی فارسی و عربی، پژوهش‌های متن‌شناسی، نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی میراث مشترک ایران و حوزۀ ایران فرهنگی و به طور عموم تاریخ علوم تلاش ورزیده و در این راستا همواره به توفیق دست یافته است.
زاهدی ضمن اشاره به انتشار بیش از 400 مجلد کتاب از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در حوزه‌های گوناگون، گفت: این نهاد خوشنام در زمینۀ معرفی آثار و پژوهش‌های کشورهای حوزۀ ایران فرهنگی از جمله تاجیکستان نیز همواره کوشا بوده است؛ از جمله آثار جامع مولانا عبدالرحمن جامی، در تصحیح و تحقیق شادروان اعلاخان افصح‌زاد، دانشمند پرتلاش تاجیک توسط این مؤسسه در هشت مجلد منتشر شده است.
سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران همچنین با اشاره به انتشارات مقالات و پژوهش‌هایی از دانشمندان تاجیک در مجلات مؤسسۀ میراث مکتوب، یعنی آینۀ میراث، گزارش میراث و میراث علمی اسلام و ایران، از انتشار تذکرة الشعرای مطربی سمرقندی با تصحیح اصغر جانفدا، محقق تاجیک، توسط مؤسسۀ میراث مکتوب نیز یاد کرد.
وی ضمن بیان این که امروز مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به الگویی در حفظ، پاسداری، تحقیق و انتشار میراث گذشته تبدیل یافته است، گفت: این مؤسسه به شرافت کیفیت و اهمیت علمی کارهای خود در میان مرکزهای مشابه جهانی اعتبار بالایی کسب کرده است.
زاهدی در پایان گفت: جای دارد در این روز، که در تقویم رسمی ایران روز اسناد و میراث مکتوب نامگذاری شده است و نشان از توجه دولتمردان این کشور به این مقوله محسوب می‌شود، رئیس محترم مؤسسۀ میراث مکتوب جناب آقای دکتر اکبر ایرانی و همکاران پر تلاش‌شان را با روز گرامیداشت میراث معنوی تبریک و مبارک‌باد گویم و در راستای خدمت به علم و ادب و فرهنگ بزرگ ایران‌زمین توفیقی بیش از پیش تمنا نمایم. شاد و تندرست باشید.