میراث مکتوب – درویش پاشا (1878-1817/1295-1232) یکی از دولتمردان برجستۀ عثمانی در سدۀ نوزدهم بود. در استانبول زاده شد. در 1251/1836 برای ادامه تحصیل راهی اروپا شد. مدتی در لندن و بعد در پاریس اقامت گزید.
در همین شهر به تکمیل تحصیلات خود پرداخت. در 1256/1841 به استانبول بازگشت و در مکتب طبیۀ غلطهسرای به آموزش فیزیک و شیمی پرداخت. به تدریج شناخته شد. در ارکان حربیه تا مرتبۀ سرلشکری ارتقاء یافت. به مناصب و مأموریتهای مختلف منصوب شد.
در 1264/1848 به عنوان رئیس هیأت عثمانی در کمیسیون تحدید حدود ایران و عثمانی منصوب شد. در این هیأت، خورشیدپاشا، منشی و کاتب درویش پاشا بود.
هر دو شرح مأموریت خود را نوشتند. درویشپاشا «لایحۀ تحدید حدود ایرانیه» را در 1269/1853 به مقامات عالیۀ دولت عثمانی تقدیم کرد.
این اثر، با سه عنوان مختلف، چهار بار در استانبول منتشر شده است. چاپ جدید آن به خط لاتین در 2016 در آنکارا به چاپ رسیده است. این اثر، از سوی میرزاجهانگیرخان ناظمالملک، فرزند میرزامحبعلیخان ناظمالملک مرندی یکانلو، که هر دو کمی بیش از صد سال از سوی دولت ایران، مأمور تحدید حدود بودند، در حدود سال 1323/1906 از ترکی عثمانی به فارسی ترجمه شده است. نگارنده تنها نسخۀ خطی این اثر را که در کتابخۀ ملی موجود است، تصحیح و همراه با مقدمه و پیوستهای متعدد برای انتشار آماده نمود. با چاپ این اثر، منبع دستاول دیگری، دربارۀ روابط ایران و عثمانی در دورۀ قاجار، در اختیار پژوهشگران قرار میگیرد.
درویش پاشا ، مجموعه تاریخ ایران و عثمانی جلد 8 (لایحه تحدید حدود ایران و عثمانی (۱۲۶۸-۱۲۶۶هجری قمری)، ترجمه از ترکی عثمانی: میرزا جهانگیرخان ناظم الملک مرندی یکانلو، تصحیح وپژوهش: نصرالله صالحی، 298 صفحه مصور، تهران، طهوری، 50000 ریال، 1397.
