میراث مکتوب – در این اثر مؤلف به بررسی قلمرو زبان فارسی و دلایل اهمیت آن در تاریخ بخش بزرگی از جهان پرداخته و سعی میکند تا نشان دهد فارسی زمینههایی برای ایجاد همدلی و کندکاو در خود داراست.
به اعتقاد برت فراگنر این واژه وضعیتی است که نه تنها کیفیت کاربرد زبان فارسی را در قلمرو جغرافیایی را نشان میدهد بلکه نشان دهندۀ مکانی خاص و حتی مفهومی مکانی زمانی است و حتی به این هم اندیشیده است که باید به جای این واژه از قلمرو ذهنی با عنوان «سرزمین فارسی زبانان» استفاده کرد.
فراگنر در بخش نخست از این کتاب دربارۀ مسألۀ قلمرو و قومیت و هویتهای گروهی در بخش شرقی جهان اسلام در دورۀ پیشامدرن به اظهارنظر پرداخته است و چهار گروه شعوبیه، کردها، ترکها و فارسها را به طور مجزا مورد برررسی قرار داده است.
وی در ادامه در فصلی مجزا با عنوان زبان فارسی نو به بررسی میزان نقش تعیین کننده این زبان در ایجاد منطقهای تاریخی و بزرگ پرداخته و برای همین منظور به سراغ برخی از نشانههای فارسی نو رفته است.
پژوهشی در زبان فارسی به عنوان نخستین زبان اسلامی شده، پژوهش در آن به عنوان یک زبان میانجی و الگوی پیدایش دیگر زبانهای ادبی اسلامی نیز ار دیگر بخشهای این اثر به شمار میرود.
نویسنده در ادامه کتاب بان فارسی را از منظر زبانی برای آمد و شدهای فرامنطقهای در غرب، میانه و جنوب آسیا و نقش آن در تکامل زمانی و مکانی و قلمروهای گوناگون آن در جهان اسلام مورد بررسی قرار داده است و از این منظر به سنتهایی مانند شاهنامه نگاری و تاریخینگاری فارسی نگاهی جدی انداخته است.
بخش پایانی از این کتاب نیز با عنوان انزوا و پایان فارسی زبانی به بررسی چهارچوبی موضوعی برای پژوهشهای ایرانشناسی و اسلام شناسی پرداخته است.
فراگنر، برت، فارسی زبانی (قلمرو، هویت و رابطه زبانی در تاریخ آسیا)، ترجمه: سعید فیروزآبادی، تهران، علمی و فرهنگی، 110 صفحه، قطع: رقعی، 160000 ریال، 1394.