میراث مکتوب – در گذشته برای حفاظت از جلد نسخه‌ها گاهی یک حفاظ برای آن‌ها ساخته می‌شد که جلد را در آن قرار می‌دادند. این حفاظ، با نام «غلاف جلد» خوانده می‌شد. البته باید توجه داشت که ساختن غلاف برای جلد نسخه ها رواج بسیاری نداشته و عمدتاً برای نسخه های نفیس از غلاف جلد استفاده می شد. در متون کهن گاهی به غلاف جلد اشاره شده است. برای نمونه در متن هزار حکایت صوفیان (ص ۳۳۱) که اثری از حدود سده ششم یا هفتم هجری است از غلافِ مصحف سخن رفته است:
«مردی بنزدیک حامد اللفّاف آمد -رحمه الله علیه- و گفت: مرا وصیّتی کن. گفت: دینِ خود را غلافی کن، چنانکه مصحف را غلاف کنی تا چرک نگیرد …».
ساختن غلاف جلد، یکی از کارهای جنبی هنر جلدسازی بوده است و گاهی برای ساخت جلد و غلاف یک جلد مدّت بسیاری صرف می شد چنانکه در فرائد غیاثی (ج ۲، ص ۲۰۷) که متنی از سده نهم است اشاره شده که برای ساختن جلد یک نسخه و غلاف آن حدود یک ماه زمان لازم بود:
«… حالا در شکنجه مولانا علاءالدّین علی مجلّد گرفتار است؛ می‌گوید یک ماه بر جلد و غلافش کار است».
نمونه ای از غلاف جلد را که در عثمانی ساخته شده در «شکل ۱» می بینیم. این غلاف مربوط به یک مصحف (به شمار] ۱۱۱۶ عربی کتابخانه دولتی بایر در مونیخ) است.
«مردی بنزدیک حامد اللفّاف آمد -رحمه الله علیه- و گفت: مرا وصیّتی کن. گفت: دینِ خود را غلافی کن، چنانکه مصحف را غلاف کنی تا چرک نگیرد …».
ساختن غلاف جلد، یکی از کارهای جنبی هنر جلدسازی بوده است و گاهی برای ساخت جلد و غلاف یک جلد مدّت بسیاری صرف می شد چنانکه در فرائد غیاثی (ج ۲، ص ۲۰۷) که متنی از سده نهم است اشاره شده که برای ساختن جلد یک نسخه و غلاف آن حدود یک ماه زمان لازم بود:
«… حالا در شکنجه مولانا علاءالدّین علی مجلّد گرفتار است؛ می‌گوید یک ماه بر جلد و غلافش کار است».
نمونه ای از غلاف جلد را که در عثمانی ساخته شده در «شکل ۱» می بینیم. این غلاف مربوط به یک مصحف (به شمار] ۱۱۱۶ عربی کتابخانه دولتی بایر در مونیخ) است.
شکل ۱
نمونه دیگر که در «شکل ۲» می بینیم مربوط به دستنویسی از خمسه نظامی (نسخه ۱۰۲۹ ضمیمه فارسی کتابخانه ملی پاریس، مورّخ ۱۰۲۹) است.
معرفی از علی صفری آق قلعه