علی نامه

علی نامه (منظومه ای کهن)
شنیدم که با تو پیمبر چه گفت / در آن حال از باب من در نهفت
تو را گفت پیغمبر کردگار / که از دل علی را شوی دوستدار
تو گفتی نبی را چون جان دارمش / به هر حال چون دیده پندارمش
نه مؤمن بود گفتی ای مصطفی / کسی کاو بود دشمن مرتضی
پیمبر تو را گفت کز بعد من / بسی رنج بیند ز تو بوالحسن
زنی از زنان مرا بر خطا / کنی تو به جنگ علی مبتلا
چو آن گوش تو از نبی این شنید / یکی باد سرد از جگر برکشید
بترسید و گفت ای علی زینهار / گنه کارم از من گنه درگذر
این بخشی از گفتگوی بین حضرت علی (علیه السلام) و طلحه است که در منظومه علی نامه به چاپ رسیده است. این منظومه را نخستین بار احمد آتش در «مجموعه زبان و ادبیات ترک» معرفی کرد اما پس از مدتی به فراموشی سپرده شد. آنچه این منظومه را بعد از حدود چهار دهه، دوباره بر سر زبانها انداخت، مقاله استاد دکتر شفیعی کدکنی بود که در سال ۱۳۷۹ چاپ شد. با تشویق های استاد، آقایان رضا بیات و ابوالفضل غلامی به تصحیح آن همت گماردند و به واسطه مرکز پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۸۹ برای نخستین بار به چاپ رسید. شاعر این منظومه «ربیع» متولد۴۲۰ هجری است که آن را در ۶۲ سالگی سروده و کتاب را به علی بن طاهر، از اشراف ناحیه سبزوار تقدیم کرده است. ربیع در چندین جا تصریح دارد که منظومه اش بر پایۀ روایاتی از ابومخنف لوط بن یحیی ازدی، راوی و مورخ مشهور قرن دوم است. انگیزه شاعر از سرودن این منظومه، آنچنانکه خودش در چندین جا به صراحت بیان کرده عبارت است از: کام دل و اعتقاد، نشاط روان، زنده ماندن نام، پسند خاص و عام، مخالفت با دشمنان، ثواب اخروی، گزاردن حق دین و دانش، و مقابله با شهنامه خوانی.
از علی نامه تنها یک نسخه خطی باقی مانده که دارای ۳۰۱ورق است و هر ورق شامل نوزده بیت و در مجموع دوازده هزار بیت. فیلم این کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره ۳۲۲ موجود است و عکس آن در سه مجلد با شماره های ۵۹۰، ۵۸۹ و۵۹۱ ثبت شده است.

گفتنی است، به‌گزیده ای از کتاب علی نامه، کاری که پیشتر با نام های “تلخیص” یا “تهذیب” شناخته می‌شد ، را دکتر سید علی موسوی گرمارودی فراهم آورد که در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات میراث مکتوب به چاپ رسیده است. دکتر موسوی گرمارودی تلاشش بر این بوده که برای عمومی تر شدن فایدۀ این کتاب، با شیوۀ انتخاب احسن، دست به تلخیص کتاب بزند و حتی المقدور پا از روش علمی فرو ننهد. شمارگان اشعار کتاب علی نامه ۱۱۲۲۰ بیت است که در به‌گزین ۴۲۳۴ بیت از آن، یعنی بیش از یک سوم کتاب، برگزیده شده است.

همچنین نسخه برگردان علی نامه نیز به همت مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، کتابخانه تخصصی اسلام و ایران، و مؤسسه مطالعات اسماعیلیه در سال ۱۳۸۸، در قطع وزیری، در ۷۲۵ صفحه به انتشار رسیده بوده است. مقدمه این اثر را استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و دکتر محمود امیدسالار نگاشته اند. در آغاز مقدمه استاد شفیعی کدکنی در مورد اهمیت این اثر، چنین نوشته: « تا به چشم خود ندیدم باور نکردم، شما نیز حق دارید که باور نکنید: یک حماسۀ منظوم پارسی، در مناقب و مغازی امام علی بن ابی طالب (ع) از قرن پنجم، یعنی حدود نیم قرن بعد از نشر شاهنامه فردوسی و در حجم حدود دوازده هزار بیت با اسلوبی کهن و نوادری از لغات و ترکیبات که گاه در فرهنگ‌ها، شواهد آن را به دشواری می‌توان یافت».

معرفی کتاب از زکیه بیات

برای خرید کتاب علی نامه (منظومه ای کهن) اینجا کلیک کنید.
برای خرید کتاب به گزین علی نامه اینجا کلیک کنید.
برای خرید کتاب نسخه برگردان علی نامه اینجا کلیک کنید.

برای دریافت فایل فهرست مطالب و مقدمه نسخه برگردان علی نامه به قلم دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی پیوست را کلیک کنید(۶۴ صفحه).

دریافت فایل