ميراث مكتوب- دكتر محمود عابدي در پنجاه و هشتمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب، گفت: دكتر عارف نوشاهي يك متن بسيار بسيار دل انگيز را زنده كرده اند و زنده كردن متن با اين چند جمله كه گفتند براي من بسيار بسيار حيرت انگيز و آموزنده بود.
وي در نشستي با عنوان« نقد و بررسي كتاب هاي ارشاد و مجالس جهانگيري » كه روز دوشنبه 25 تيرماه ماه 86 در اين مركز برگزار شد، افزود: در مقدمه اين كتاب هست كه قبل از آقاي نوشاهي دو نفر از استادان ايراني، اين نسخه هاي كتاب را ديده بودند و من مي پرسم چرا آنها درصدد تصحيح اش بر نيامدند. بدون شك متن بسيار ارجمندي است، اصلا مگر متني هست كه قبل از قرن ششم يا هفتم و آن سالها باشد و قابليت و ارزش چاپ و مطالعه را نداشته باشد. اغلب نويسنده هاي قبل از قرن پنجم، يك خاصيت بسيار جدي و اما كيميا وار داشتند. از عصر المعالي و از مترجمين تفسير طبري بگيريد تا ناصر خسرو و بيهقي و امثالهم. اولين خاصيت شان اين بوده كه شنونده و خواننده را از خودشان عاقل تر مي دانستند، به قول بيهقي تاريخ هايي مي نويسم كه نگويند شرم باد اين پير را يعني يقين داشته خواننده ممكن است بگويد شرم باد اين پير را.
دكتر عابدي ادامه داد: گذشته از اين كه زبان نثر متون ما قبل از قرن 5و6، غالبا به زبان محاوره است، آنچه كه از زبان عربي از آيات قرآني و از احاديث و از سخن بزرگان در متون منشور فارسي تا 500 وارده شده، براي زينت و براي تائيد مطلب است و براي تاكيد موضوع، نه براي اصل موضوع. يعني زبان فارسي از كليله و دمنه به اين طرفي كه نثر فارسي به گونه اي نوشته شده كه كلمات عربي بسامد فراواني دارند، اين كتاب از آنهاست و بدون شك، قبل از سنايي و شعر سنايي هم نوشته شده، براي اينكه بعد از سنايي، هيچ اثري از شعر سنايي نيست و تقريبا هيچ متن اخلاقي و عرفاني نداريم كه از شعر سنايي بهره نداشته و هيچ شاعري هم مثل سنايي نتوانسته اين اندازه عرصه زبان فارسي قلمروي انديشه فارسي را تسخير كند. خود كليله و دمنه كه مترجمش نصرالله نشي باشد، با سنايي معاصر است، از حديقه داستاني به روستاي اعتكاف را آورده است. عين القضات هم كه در همدان زندگي مي كرده و با قزوين سنايي از غرب تا شرق فاصله داشته، در آثارش آورده، حتي عشاق احمد غرالي، اولين رساله اي است كه در عشق به زبان فارسي نوشته شده و متوفي 525 است، از شعر سنايي آورده، ولي در اين نيست. يعني معلوم است كه قبل از سنايي است و زبانش، زباني بسيار ساده، اما سرشار از معني است.
وي گفت: عنصر المعالي كتاب قابوس نامه را نوشته و تجارب يك عمر زندگي خودش را مي خواسته به پسرش و به خواننده منتقل كند، مثل سفرنامه ناصر خسرو كه يك سفري رفته و مي خواهد مجموعه مشاهدات خودش را كه در عين حيرت انگيزي امروز هم، تازه است آن را به خواننده منتقل كند، پس به زبان ساده نوشته، چون غرض پرداخت الفاظ و عبارت نيست و القاي معني است. اين كتاب ارشاد از مجموعه آن كتاب هاست. به اصطلاح امروز مي گويند يك نوع صنعت تشخيص شخص انگاري و مردم پنداري و اينجور چيزها دارد.