میراث مکتوب – ضمیمۀ ۳۰ آینۀ میراث دوفصلنامۀ ویژه پژوهشهای متن‌شناسی با عنوان «شکوه و جاودانگی (جامع التواریخ و رشیدالدین فضل الله همدانی)» نوشتۀ یوسف الهادی با ترجمۀ اکبر ایرانی منتشر شد.
خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی (۶۴۸ـ۷۱۸ق) طبیب، مورخ، مفسر، سیاستمدار و وزیر سه فرمانروای مغول در عصر حاکمیت ایلخانان بود. او در بسیاری از علوم و فنون دستی توانا و شناختی وسیع و نظری دقیق داشت و علاوه بر تخصص در دانش پزشکی ـ که از نیای خود به ارث برده بود ـ با کشاورزی، مهندسی شهرسازی، فلسفه و کلام و الهیات نیز آشنایی داشت. زبانهای فارسی، عربی، مغولی، ترکی را خوب میدانست و با زبان عبری و چینی آشنا بود.
رشیدالدین به لحاظ کثرت آثار و تألیف کتب تاریخی، از سرآمدان عصر خود به شمار می‌رفت. گردآوری تاریخ عهد مغولان از شاهکارهای اوست. او به قصد گردآوری منابع تاریخ جهان، مجموعۀ گرانسنگ جامع التواریخ را تدوین و تصنیف کرد و طبعاً از برخی منابع معتبر تاریخی پیش از خود بهره جست.
نوشتۀ حاضر، ترجمۀ مقاله‌ای است از پژوهشگر عراقی آقای یوسف الهادی که به زبان عربی نوشتند و دربارۀ زوایایی از زندگی رشیدالدین به رشته تحریر درآمده و توسط دکتر اکبر ایرانی ترجمه شده است. آقای یوسف الهادی در نوشتۀ خود کوشیده است به ویژگی ها و سودمندیهای آثار رشیدالدین و کارهای فرهنگی او بپردازد و برخی نظرات مغرضانه یا دور از انصاف دربارۀ رشیدالدین را که از روزگار وی به بعد مطرح شده، با دیدی منصفانه بررسی کند.
نویسندۀ محترم که این مقاله را به استاد محمد روشن (مصحح مجموعه ۱۵ جلدی جامع التواریخ) تقدیم کرده است، میراث مکتوب به مناسبت انتشار سه جلد کتاب جامع التواریخ بخش ایران و اسلام، از ایشان برای شرکت در آیین رونمایی از این سه جلد و نیز مراسم نکوداشت این استاد فرزانه، دعوت به عمل آورده تا وی با ارائۀ مقالۀ دیگری در بارۀ خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی علاقه‌مندان به تاریخ را بهره مند سازند.
