میراث مکتوب- کتاب «شصت چهره از میان قاجاریان و معاصران» تألیف عبدالحسین آذرنگ به پیشنهاد مدیر انتشارات بهار، مهندس احمد خندان، در 521 صفحه تدوین و به اهتمام او و همکارانش در سال 1399 منتشر شده است.
محتوای این اثر 60 مقاله دانشنامه‌ای (دایره المعارفی) درباره شخصیت‌هاست؛ مقاله‌هایی از میان آنچه نویسنده اینها طی بیش از 35 سال دانشنامه نگاری، در زمینه‌های مختلف نوشته است. از این 60 مقاله 19 مقاله پیش‌تر در چند دانشنامه انتشار یافته و در اینجا همراه بازنگری، اصلاحات، افزوده‌ها و کاستی‌‌هایی چاپ شده است؛ بقیه مقالات این مجموعه، 41 مقاله، برای نخستین بار انتشار یافته است.
مقاله‌های کتاب در سه بخش تنظیم شده است:
1. قاجاریان، شامل شخصیت‌هایی که در عصر قاجار زاده شده و درگذشته‌اند؛
2. قاجاری-معاصران، شخصیت‌هایی که بخشی از زندگی آنها در عصر قاجار و بخش دیگری در دوره پس از 1300 بوده است؛
3. معاصران شخصیت‌هایی که دوره رشد و حیاتشان پس از 1300 بوده است. سال 1300 به بعد معاصر و پیش از آن قاجاری به شمار آمده.
مقاله‌های کتاب «شصت چهره از میان قاجاریان و معاصران» به سفارش دانشنامه‌های مختلف و بر پایه ضوابط انتخاب و شیوه‌نامه آنها نوشته شده و درباره شخصیت‌هایی در عرصه‌های فرهنگی، ادبی، سیاسی، نظامی، روزنامه‌نگاری، دانشنامه‌نگاری و نشر و ترجمه کتاب است.
انتشار مجموعه‌هایی مانند این کتاب، به نویسنده امکان می‌دهد خود را از پاره‌ای از قید و بندها برهاند و با بازنگری و بازنگاری در نوشته‌اش، بر شمار مخاطبان و کاربردهای احتمالی بیشتری بیفزاید و با افزودن توضیحات و پانوشت‌های روشنگر به مخاطب کمک کند. در این کتاب پانوشت‌هایی می بینید که نمی توان آنها را در منابع مرجع انتشار داد یا از کسانی سپاسگزاری کرد که نویسنده مقاله دانشنامه در نوشتن مقاله به گونه ای خود را مرهون آنها می‌داند.
از نکات با اهمیت دیگر این کتاب، روایت‌ها و گفته‌های شفاهی است. شماری از دانشنامه‌ها روایت‌ها و گفته‌های شفاهی را نمی پذیرند، آنها فقط مطالبی را درج می‌کنند که حتما براساس منابع مکتوب مستند موثق باشد. اما در تاریخ معاصر که هنوز بسیاری رویدادها و زوایا و خفایا مکتوب نشده است، این تصمیم ممکن است مانع انتقال بخشی از حقایق، داده‌ها و اطلاعات مهم به جامعه یا حتی به ارزیابان و داورانی باشد که می‌خواهند اطلاعات را نقد کنند. میزان اطلاعات شفاهی در زمینه مسائل معاصر حتی گاه بیشتر از اطلاعات کتبی است.
در این کتاب به روایت‌ها و گفته‌های شفاهی، اطلاعات دست اول و گاه مشاهداتی شخصی برمی‌خورید که ممکن است آگاهان و شاهدان اندک شماری داشته باشند و همچنین در آن شخصیت‌هایی را می‌بیند، چه مثبت و چه منفی، در زمینه‌های مختلف که هیچ‌کدام در قید حیات نیستند. شماری از آنها دولتمردان، شخصیت‌های سیاسی و نظامی و صاحبان سمت‌های بلندپایه بودند. وجود تصاویر این شخصیت‌ها و همچنین نمایه آخر کتاب از ویژگی‌های مهم این کتاب می باشد. ساختار دانشنامه ای همه مقاله‌های این کتاب حفظ شده است. بر پایه شیوه نامه ناشرکتاب، نام ناشران در منابع مقاله‌های این مجموعه نیامده است و سال نشر آثار پس از نام نویسنده و در آغاز می‌آید؛ بنابراین محل نشر به صورت آخرین جزء داده‌های کتاب شناختی در پایان مشخصات اثر قرار می‌گیرد.
معرفی از: سعیده ایمانی
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه مجلس