میراث مکتوب – شعر و تفکر جامعۀ ایران، همواره تاریخی بوده است. شاعران قدیم مانند خیام، سعدی، مولوی و حافظ با دانش ژرف فلسفی، کلامی، عرفانی، باورهایشان را در سرودهای نغزشان آورده‌اند.
ایرج امیرضیایی در کتاب شرح غزل های عارفانه آفاقی و انفسی حافظ در سیصد و شصت صفحه به شرح این ابیات پرداخته است. در این کتاب به شرح زاهدان، زاهدی، زهد و کلیه بیتهای مربوط به صوفی، واعظ، صومعه، خانقاه، خرقه، دلق پرداخته شده است.
همچنین در فصل چهار کتاب نقدی بر کتاب «ابهامات دیوان حافظ» را می خوانیم. در کنار آن مؤلف کتاب شاهدبازی در ادبیات فارسی تالیف دکترسیروس شمیسا را نیز بررسی کرده است.
در بخشی از کتاب آمده است: «در مکتب حافظ، رندی و مراتب آن، اصل کارگشایی است. رند، ساکن کوچه تجربیات زندگی بوده و با مشارکت در حیات اجتماعی و بهره‌مندی از عشق و خرد، از مقام خامی به منزل پختگی ارتقا می یابد. آرمان او ظاهرا راندِولی- انسان کامل است، اما ای بسا نتوان حافظ را با رندِ ولی انطباق داد؛ چنین انطباقی با منطق شعر و ادبیات هم سازگار نیست چه به رغم صورتگرایان روس، «رابطه بین زندگی خصوصی و اثر هنری، رابطه ساده علت و معلول نیست».
این کتاب شامل چهار بخش کلی با عناوین زیر است:
غزل‌های زاهدانه حافظ
غزل‌های عرفانی حافظ
عرفان آفاقی و انفسی
شرح برخی غزل‌ها
نقدها
عرفان آفاقی و انفسی حافظ
امیرضیایی، ایرج ، عرفان آفاقی و انفسی حافظ (شرح غزل های عارفانه و صوفیانه حافظ)، تهران، روزآمد، ۳۶۰ صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: رقعی، بها: 220000 ريال، 1394.