میراث مکتوب- کاری که بر خلیل خطیب‌رهبر بر کتاب تاریخ بیهقی انجام داد، آن را به‌یکی از منابع تاریخی دوره غزنوی تبدیل کرد که شرح و معنی لغت‌های ادبی را به‌صورت یک دایرةالمعارف در کنار هم گرد آورده است.
یکی از کسانی که زحمت بسیاری بر خود هموار کرد و دشواری‌های کتاب کهن تاریخ بیهقی را آسان کرد و به نوعی در دسترس عموم قرارداد مرحوم استاد خطیب رهبر بود که کارش با استقبال فراوانی روبه‌رو شده است.
وی در مقدمه شرح خود بر تاریخ بیهقی این اثر بزرگ ادبی و تاریخی را توصیف کرده و آورده است: «در جزو چند کتاب معدودی که از نثر فارسی پیش از مغول مانده است، یکی کتاب حاضر یعنی تاریخ خواجه ابوالفضل بیهقی است که از شاهکارهای ادب فارسی به شمار می‌رود. این کتاب از جهت موضوع، نمونه‌ای از تاریخ‌نویسی خوب و از حیث انشا، مثالی از بلاغت زبان ماست. بیهقی موجد فن تاریخ نیست، پیش از او به زبان فارسی تاریخ‌ها نوشته‌اند؛ ولی در همه مورخین قدیم ما شاید، هیچکس به قدر بیهقی معنی تاریخ را درست نفهمیده و به شرایط و آداب تاریخ‌نویسی استشعار نداشته است.»
موضوع اصلی تاریخ بیهقی، تاریخ حکومت سلطان مسعود غزنوی است؛ اما افزون بر تاریخ غزنویان، مطالبی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده که بخش زیادی از آن از بین رفته و امروزه تنها حدود پنج مجلدش بر جای مانده است. نثر استوار، اطلاعات بسیار ارزشمند در موارد گوناگون، رعایت انصاف و بیان شیرین و پرکشش، از ویژگی‌های این کتاب هستند و شرحی که خطیب رهبر بر واژگان و اصطلاحات این اثر آورده باعث شده خواننده به راحتی بتواند با تاریخ بیهقی همراه شود.
وی در شرح خود بر تاریخ بیهقی به طور کامل به توضیح و تشریح نکات ادبی و دستوری و سبکی متن پرداخته است. این شرح سال‌هاست که مورد استفاده دانشجویان قرارمی‌گیرد و به عنوان مرجع اصلی محل رجوع استادان و دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی است و بدون تغییر منتشر می‌شود.
«و هر روزی به درگاه آمدی به خدمت، قریب سی سپر به زر و سیم، دیلمان و سپرکشان در پیش او می‌کشیدند و چند حاجب با کلاه سیاه با کمربند در پیش و غلامی سی در قفا، چنانکه هرکسی به نوعی از انواع چیزی داشتی.»
خطیب‌رهبر در عمر پرثمر خود او تعداد زیادی از گنجینه های ادب پارسی اعم از نظم و نثر را تصحیح و تحشیه کرد و به چاپ رساند. آثار او در زمینه دستور زبان فارسی و منتخب شاهکارهای شاعران و نویسندگان پارسی گوی منتشر شده است. وی همچنین به گزیده‌نویسی آثار بزرگ ادب فارسی پرداخت و حسن گزیده‌نویسی این است که مخاطب عام می‌تواند به کلیت آثار گذشتگان دست پیدا کند و با آنها آشنا شود.
خطیب‌رهبر از عاشقان واقعی گنجینه فرهنگ و تمدن ایران زمین بود که برای همیشه آثارش چراغ راه دانشجویان و محققان زبان و ادبیات فارسی خواهد ماند.
منبع: ایبنا