میراث مکتوب- هنوز سده نخست هجری به نیمه نرسیده بود كه یك سردار عرب و حاكم وقت كوفه به یك ایرانی گفت: زبان‌تان عربی است و عقل ایرانی دارید. متون نظم و نثر عربی برجای‌مانده از سده‌های نخستین، آكنده از نشانه‌های فرهنگ و تمدن ایران و ایرانی است؛ همان‌كه سردار عرب به طعنه گفت. جست‌وجو و پژوهش در باب آن نشانه‌ها وظیفه‌ای مهم است كه استاد فقید ما دكتر آذرتاش آذرنوش از نیم قرن پیش و بیش از آن پیشنهاد همت والای خود قرار داده بود و می‌كوشید از ورای حتی كلمه‌ای و اصطلاحی در بیتی از بُحتری و ابوتمّام و ابونواس اهوازی یا سطری از جاحظ و ابوحیان توحیدی، روزنه‌ای برای شناخت بیشتر و بهتر گذشته درخشان و پرشكوه ایران بیابد و با اهل این روزگار در میان نهد؛ از سرگذشت ابن‌مقفّع، آن فرزانه روزگار تا اسب و سواركاری و چوگان‌بازی شهسواران ایرانی كه آوازه آنها سرزمین‌های اسلامی را درنوردیده بود. در همه اینها آذرتاش آذرنوش، فرهنگ و تمدن ایران را از دل هزارتوی سده‌های نخست هجری به زیبایی تمام روایت می‌كرد. او در سراسر زندگی كوشید آموزش زبان عربی را متحول كند و از این طریق هر چه بیشتر بر آشنایی ایرانیان و به ویژه جوانان علاقه‌مند با فرهنگ و تمدن ایران بیفزاید. او سالیان دراز به كار آموزش زبان عربی در دانشكده الهیات دانشگاه تهران اشتغال داشت و كتاب وی در این باب از جمله مهم‌ترین آثار اوست. با این‌همه هرگز از تالیف و ترجمه نایستاد و آثار ارزشمند بسیاری پدید آورد و باید گفت كه شماری از آثار او از حد متعارف ترجمه بسی فراتر رفته و جنبه تحقیق‌یافته، مانند موسیقی كبیر ابونصر فارابی و ترجمه تاریخ ادبیات عرب از رژیس بلاشر حاكی از تسلطی است كه بر زبان فرانسه نیز داشت.زنده‌یاد آذرنوش از دلبستگان زبان فارسی بود و آثار آشنایی عمیق او با متون كهن ادب فارسی در نوشته‌های او نیك‌پیداست. دكتر آذرنوش با مركز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی از هنگام بنیاد همكاری نزدیك داشت و در مدت حدود سی سال مدیریت بخش ادبیات عرب در آن مركز، بسیاری از مقالات مهم خود را در باب ادیبان و شاعران سده‌های نخست در مجلدات آن دائرةالمعارف پدید آورد.
دكتر آذرنوش به تدریس و تحقیق دلبستگی تمام داشت و از راهنمایی جوانان علاقه‌مند نه فقط دریغ نمی‌كرد، بلكه خود پیشقدم می‌شد و با حُسن طینت و طیبت كه در او به كمال موجود بود، بر كارهای پژوهشی شاگردان خویش نظارت می‌كرد. هم از این رو، سهم او در خدمت به فرهنگ میهن در پرورش شماری از جوانان اهل تحقیق، كمتر از آثار ارجمند وی نیست.فقدان او برای فرهنگ ایران بسی بیش از آنچه به وصف درآید خسارت‌بار است. یادش خجسته و روانش مینوی باد!
علی بهرامیان
منبع: روزنامه اعتماد