میراث مکتوب – آنچه در محتوای ساقی‌نامه قابل تأمل است، این نکته است که همه این سروده‌ها تلاشی انسانی اخلاقی است برای این که انسان‌ها را از وابستگی و دل‌بستگی به مظاهر فریبنده و غیرانسانی اخلاقی این دنیا به دور دارند.
از دیرباز که رودکی سمرقندی و بشار مرغزی قصاید و قطعات خود را در بیان وصف «می» سروده‌اند و نیز منوچهر دامغانی در قرن پنجم مسمّطات و قصیده‌های زیبایی خود را درباره‌ی می پرداخته، سرایش ساقی نامه‌ها آغاز گردیده است.
ساقی نامه‌های اصلی همیشه همراه مغنی نامه‌ها بوده است و اصولاً منشأ پیدایش ساقی‌نامه‌ها مربوط به ابیات پراکنده‌ی فراوانی است که شاعر پر آوازه‌ی قرن ششم قمری نظامی گنجه‌یی در منظومه‌ی تاریخی اسکندرنامه آورده است.
در مقدمه این کتاب توضیح کامل و جامعی درباره ساقی‌نامه سرایی و تاریخچه آن به چاپ رسیده و پس از آن ۵۸ ساقی‌نامه از ساقی‌نامه‌های موجود در کارنامه شعر فارسی شرح و تفصیل داده شده است. اسامی تعدادی از این ساقی‌نامه‌ها به شرح زیر است: ساقی‌نامه حکیم پرتوی شیرازی، امیر خسرو دهلوی، میر‌رضی‌الدین آرتیمانی، شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، میرزا شرف‌جهان، عبدالرضا جامی، عرفی شیرازی، شکیبی اصفهانی، خواجه حسین ثنایی، کمال‌الدین‌وحشی بافقی، میرزا فصیحی و …
در پایان مقدمه این کتاب آمده است: «… در مجموع آنچه در محتوای ساقی‌نامه، مغّنی نامه قابل تأمل و بررسی است، این نکته است که همه این سروده‌ها تلاشی انسانی اخلاقی است برای این که انسان‌ها را از وابستگی و دل‌بستگی به مظاهر فریبنده و غیرانسانی اخلاقی این دنیا به دور دارند و از سرگذشت گذشتگان درس عبرت گیرند تا شاید بتوانند در راه راستین زندگی گام بردارند. سرایندگان ساقی‌نامه، مغّنی‌نامه تجزیه و تحلیلی بسیار عالمانه از جفای روزگار به ویژه مردم زمانه فراهم آورده‌اند تا آنان که دیده بصیرت و قوه درک دارند، به فراست دریابند که دوران عمر را چگونه به سر آرند و چگونه زیست کنند تا سپید‌نامه و سرافراز به جهان دیگر رهسپار شود. از قرن دهم به بعد ساقی‌نامه سرایی رواج بیشتری یافت و از پایه‌های اصلی شاعری و نوع مهم و معتبر شعر شناخته شد…»
ساقی‌نامه، مغنّی نامه با تدوین، شرح و تفصیل صدرالدین زمانیان در 456 صفحه از سوی انتشارات آوای کلار در سال 93 منتشر شده است.
منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی