میراث مکتوب- مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، در سومین همایش ملی میراث‌زبانی که روز دوشنبه 2 اسفند 1400 برگزار شد، گفت: «زبان فارسی، زبانی تحمیلی و جایگزین زبان‌های دیگر رایج در ایران نیست و نباید باشد، اما مهمترین فصل مشترک ایرانیان و اصلی‌ترین عنصر هویت ایرانی است و از این رو می‌تواند عاملی برای گسترش همبستگی ارتباطی و میهنی ایرانیان باشد.»
وی افزود: «کمتر کشوری را می‌توان یافت که ساختاری کاملاً یکدست و همگون داشته باشد و از تنوع به دور باشد.»
او ایران را در شمار کشورهایی خواند که از تنوع قومی و زبانی بالایی برخوردار است و افزود: «این گوناگونی در گسترۀ کشور پهناور ایران یکی از مصادیق میراث ناملموس و در حوزۀ میراث‌فرهنگی شایان توجه بسیار بوده و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در راستای یکی از وظایف حاکمیتی خود که پاسداری و حفظ تنوعات زبانی و گوناگونی‌های فرهنگی است به گوناگونی زبانی، قومی و فرهنگی توجه ویژه دارد.»
امیری با بیان‌اینکه در طول تاریخ دیرینۀ ایران‌زمین، اقوام مختلف در سرزمین مادری خود ایران، به زبان‌های مختلفی صحبت می‌کرده‌اند و در کنار یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیزی داشته‌اند تصریح کرد: «در جغرافیای ایران زمین گاه در فاصله‌های مکانی بسیار کوتاه، گونه‌های زبانی مختلفی رواج دارد و ممکن است تفاوت آنها در حدی باشد که فهم متقابل را بین گویش‌وران آنها دشوار کند که این تنوعِ گویشی بخشی از میراث‌فرهنگی مااست و وظیفه داریم که آن را از گزندهای گوناگون و خطر نابودی محافظت کنیم.»
او خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر زبان فارسی در کل کشور وظیفۀ برقرار کردن ارتباط بین گویش‌وران گونه‌های زبانی مختلف را به عهده دارد، این زبان با پشتوانۀ ادبی و فرهنگی غنی خود که ماحصل تلاش و مشارکت تمامی اقوام ساکن ایران است از دیرباز زبان رسمی و زبان میانجی بوده یعنی علاوه بر آن که جامعه را با مناسبات رسمی و دولتی مرتبط می‌کند، زبانی برای ارتباط اقوام مختلف است.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، ارتباط بین زبان ملی و زبان اقوام را بسیار حائز اهمیت خواند که دولت‌ها باید اهتمام لازم داشته باشند تا توجه به زبان ملی و رسمی خللی در رشد و احیاء زبان‌های محلی ایجاد نکند و اظهار کرد: «خوشبختانه در ایران بر اساس اصل ۱۵ قانون اساسی اگرچه زبان فارسی زبان ملی و مشترک به شمار می‌آید و زبان رسمی کشور است و در آموزش، ادارات و رسانه رواج دارد اما توجه ویژه‌ای هم به آزادی زبان اقوام شده و اجازه داشتن نشریه، رسانه و آموزش ادبیات زبان مادری در قانون لحاظ شده است.»
امیری گفت: «با ایجاد فرصت‌هایی برای تقویت زبان‌های محلی می‌توان جلوی بسیاری از سوء استفاده‌ها و تحرکاتی که توسط دشمنان بر علیه زبان ملی و دفاع از زبان‌های محلی انجام می‌شود را گرفت.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به این نکته که باید سیاست حاکمان به سمت وحدت ملی، تقویت و حفظ عدالت زبانی باشد، تا جلوی هرگونه واکنش منفی گرفته شود تصریح‌کرد: «علاوه بر آن با توجه به آن‌که نقش زبان نسبت به دیگر مؤلفه‌های هویتی در ایجاد انسجام ملی پررنگ‌تر و تأثیر آن بیشتر بوده و لازم است همگی در جهت تقویت جایگاه زبان فارسی به عنوان عامل وحدت بخش و ابزار ارتباطی اقوام مختلف ایرانی بکوشیم چراکه حفظ وحدت و انسجام ملی در گرو آن است.»
او افزود: «در واقع یکی از ملزومات انسجام ملی، برخورداری از زبانی است که در گوناگونی زبان‌ها، نقش زبان میانجی و ابزار ارتباطی بین اقوامی را ایفا و امکان ارتباط را در سطح کشور فراهم کند.»
امیری در پایان با بیان اینکه در سیاست‌‌گذاری زبانی کشور باید در کنار پاسداری از تنوع قومی- زبانی، به این نقش زبان فارسی توجه ویژه داشته باشیم و اهمیت راهبردی آن را درک کنیم افزود: «زبان فارسی، زبانی تحمیلی و جایگزین زبان‌های دیگر رایج در ایران نیست و نباید باشد؛ اما مهمترین فصل مشترک ایرانیان و اصلی‌ترین عنصر هویت ایرانی است و از این رو می‌تواند عاملی برای گسترش همبستگی ارتباطی و میهنی ایرانیان باشد.»
منبع: میراث آریا