میراث مکتوب- «نسخۀ ناسخۀ مثنوی» اثر عبداللطیف عباسی گجراتی، که به تازگی منتشر شده است روز ۱۲ مرداد ۱۳۹۹، با حضور جمعی از ادبا و نویسندگان در انجمن ادبی اردیبهشت در قم، رونمایی شد.
عبداللطيف بن عبدالله عبّاسى، از نامدارترين نويسندگان، منتقدانِ ادبى، مصحّحان متون كهن و تذكره‌نويسان شب قارّه به شمار می‌رود. از اين روست كه در منابع تاريخى او را در طبقه اربابِ انشاى دربارِ شاه‌جهان (۱۰۳۷ ـ ۱۰۶۸ق) شناسانده‌اند.
چاپ عکسی از مثنوی با حواشی عبداللطیف عباسی گجراتی، معروف به نسخۀ ناسخه، با مقدمه‌ای مفصل از دکتر علی حیدری یساولی و با پیشگفتاری از سید صادق حسینی اشکوری و یادداشتی از خانم معصومه براتعلی، بر اساس نسخۀ اهدایی شادروان دکتر ترابعلی براتعلی به کتابخانۀ آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است. در مقدمۀ دکتری حیدری یساولی، مرآت المثنوی برای اولین بار به صورت کامل نقل شده است.
در بخشی از مقدمۀ کتاب آمده است:
از نخستين مصحّحان و شارحانِ مثنوىِ شريف، بى‌شك بايد از خودِ حضرت مولانا جلال الدين محمّد بلخى و يار و مريدِ صاحب سرِّ او، حُسام‌الدّين چلبى نام بُرد. افلاكى دربارۀ سَرايشِ مثنوى می‌نويسد: «حضرت چلبى حُسام‌الدّين به سرعتِ تمام می‌نبشت و مجموعِ نبشته را به آوازِ خوبِ بلند باز بر حضرتِ مولانا می‌خواند و چون مجلّدِ اوّل به اِتمام رسيد، حضرت چلبى به تلاوتِ ابيات و تصحيحِ الفاظ و قيود مشغول گشته، مكرّر می‌خواند». و چون حضرت مولانا «پيوسته متتالى می‌فرمودند و حضرت
چلبى می‌نبشت، و نبشته را به كرّات می‌خواند تا به نهايت رسيد»، «… چلبى حُسام الحقّ والدّين ـ قدّس الله سرّه العزيز ـ مجموع مجلّداتِ مثنوى را بر حضرتِ خداوندگار هفت بار فرو خوانْد و سماعِ جانى كرده، استماع فرمود و بر رموز و كنوزِ اسرارش مطّلع گشته، مطلعِ انوارِ اسرارِ الهى شده و تمامتِ مشكلاتِ مثنوى را حرفاً حرفاً و اَلفاً اَلفاً حل كرده و با زرِ حَلّ ثبت فرموده، اعراب نهاد و هر كه از خلفاى عظامِ حضرتِ ايشان سماع كرد و نسخه ساخت، همانا كه نسخه صحيح و معتمدٌ عليه آن است و بر آن مزيد نيست».
از مناقب العارفين افلاكى چنين برمی‌آيد كه به جُز حُسام الدّين، شمارى از «اصحاب كبار» و «مصاحبانِ» مولانا، با اجازاتِ وى، بعضى اصلاحات و تصحيحات را در حواشىِ دفاترِ مثنوى ثبت می‌كردند.
از سال‌هاى آغازينِ قرن هشتم و تقريباً سه دهه پس از درگذشت مولانا تا قرن دهم هجرى، مثنوى بارها و بارها به دست كاتبان با سواد و مع الأسف كم سواد مقابله و نويسانده شده است. شمارِ چشمگيرى از نسخه‌هاى موجود مثنوى با اشارت و حمايتِ بزرگانِ متصوّفه و خانقاهيان كتابت، مقابله، شرح و حاشيه‌نويسى شده‌اند. علاقه و توجه كسانى چون علاء الدوله سمنانى، مير سيّدعلى همدانى، كمال خجندى، شاه قاسم انوار، شاه داعى شيرازى، اسيرى لاهيجى و ملا حسين كاشفى سبزوارى به آثارِ مولانا، يكى از عواملِ مهمِ توجه به نسخه‌نويسى و شرحِ مثنوى بوده است».
در ادامه دکر حیدری یساولی به نسخۀ ناسخۀ مثنوی پرداخته و نوشته است «یكى از نقطه‌هاى روشن در حوزۀ مثنوى‌شناسى در شبه قارّه، گامى بوده است كه عبداللطيف بن عبدالله عبّاسى در زمينۀ تصحيح مثنوى برداشته است. او مدّت‌ها مثنوى را تدريس می‌كرده و نسخه‌هاى مرسومِ مثنوى در شبه قارّه را می‌شناخته و دگرگوني‌ها و دگرساني‌هاى راه يافته به مثنوى را در حدّ آگاهي‌ها و دريافت‌هاى خود مشاهده می‌كرده است».
«نسخۀ ناسخۀ مثنوی» اثر عبداللطیف عباسی گجراتی با پیشگفتار علی حیدری یساولی و به کوشش سید صادق حسینی اشکوری از سوی نشر مجمع ذخائر اسلامی منتشر شده است.
برای مشاهده و خرید این کتاب کلیک کنید.