این آیین رونمایی به مناسبت گرامی‌داشت روز ثبت جهانی یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو، با حضور محمد رستگاری، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد، الهه خاکباز الوندیان، مدیر گروه موزه‌های این استان، مرتضی وزیری، مدیر صفحه یزد کهن و جمعی از کارشناسان اداره‌کل میراث فرهنگی یزد و استادان و دانشجویان دانشگاه‌های این شهرستان، 17 تیرماه 1404، در تالار اجتماعات کتابخانه و موزه وزیری، اجرا شد.
در این مراسم، از مجموعه‌ای از سکه‌های ضرب شده در یزد که در مخزن کتابخانه و موزه وزیری نگهداری می‌شود، رونمایی شد. این آثار شامل سکه‌هایی است که در دوره‌های مختلف تاریخی همچون ایلخانی، تیموری، صفوی، افشاری، زند و قاجار، ضرب شده است.
در هر یک از این دوره‌ها، نشانه‌هایی خاص بر سطح سکه‌ها از جمله نام یزد به‌عنوان محل ضرب، القاب و عناوین سلاطین وقت، مضامین مذهبی یا سیاسی، نمادهای تصویری، خطوط خوشنویسی و نیز تغییرات در ترکیب فلزی و وزن سکه‌ها، حک شده است.
تاریخ یزد به روایت سکه
حجت‌الاسلام والمسلمین مظفر سالاري، رئيس اداره كتابخانه و موزه وزيري، ضمن خوشامدگویی و تسلیت ایام محرم و شهادت امام سجاد (ع) در این مراسم، توضیحاتی درباره تاریخچه ضرب سکه‌های اسلامی در ایران و اولین ضرب سکه در دوره امام محمد باقر (ع)، ارائه داد.
دکتر فاطمه دانش یزدی، مدیرکل دفتر بانوان و خانواده استانداری یزد نیز در این مراسم با موضوع «تاریخ یزد به روایت سکه»، به سخنرانی پرداخت.
وی اظهار کرد: هدف از ساخت سکه از روزگاران قدیم علاوه بر ایجاد سهولت در امر تجارت، ایجاد نوعی قیومیت، حاکمیت، استقلال و آزادی بوده است.
دانش یزدی در ادامه به معرفی جغرافیای تاریخی شهرهای ضرب سکه در استان یزد همچون ابرکوه، میبد و یزد و همچنین سکه‌های پیش از اسلام در یزد نظیر سکه‌های ساسانی و سکه‌های عرب ساسانی، پرداخت.
این پژوهشگر گفت: سکه‌های اسلامی در یزد را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ سکه‌هایی که به اسم پادشاهان ایلخانی در دارالضرب یزد تهیه می‌شده و سکه‌هایی که هم‌زمان در این دوره به اسم حکام محلی «اتابکان» و «آل مظفر» در یزد ضرب شده است.
وی در ادامه به معرفی سکه‌های اسلامی در یزد در دوره‌های مختلف تاریخی از جمله آل کاکویه، ایلخانان، اتابکان یزد، آل مظفر، تیموری، ترکمانان، صفوی، زندیه و قاجار با نمایش تصویرهایی از این سکه‌ها، پرداخت.
معرفی سکه‌های شیعی ضرب یزد
همچنین در این آیین رونمایی، میثم صادقی، پژوهشگر پسا دکتری با محوریت «سکه‌های شیعی ضرب یزد تا پیش از دوره صفویه»، سخنرانی کرد.
وی دراین‌خصوص، گفت: منظور از واژه شیعی در عنوان این سخنرانی، یک مفهوم فرهنگی و هویتی است و تشیعی که در اینجا مطرح می‌شود، به معنای عام آن در نظر گرفته شده است؛ مفهومی که در برخی موارد حتی با جریان‌های اهل سنت نیز قرابت‌هایی دارد.
صادقی در ادامه، با ارائه مستندات تاریخی، دودمان آل کاکویه را به‌عنوان یک خاندان شیعه معرفی کرد و همچنین به تبار ساسانی این خاندان و علاقه‌مندی آنها به ریشه‌های تاریخی خود اشاره کرد. سپس به معرفی سکه‌هایی که توسط این خاندان در شهرهای یزد و ابرقو ضرب شده است، پرداخت.
وی همچنین به بررسی سکه‌های دوره ایلخانی پرداخت و به‌طور ویژه به سکه‌هایی از سلطان محمد خدابنده (الجایتو) با اسامی دوازده امام (ع) اشاره کرد که در سال ۷۰۹ هجری قمری در یزد و ابرقو، ضرب شده است.
سکه‌ای متعلق به سال ۷۱۶ هجری که در این دوره در یزد ضرب شده است، از دیگر نمونه‌های بررسی‌شده در این برنامه بود.
در بخش پایانی مراسم، این پژوهشگر حوزه باستان‌شناسی، به معرفی نمادها و شعائر شیعی بر روی سکه‌های سلسله‌های آل اینجو، آل مظفر، تیموریان و آق قویونلو پرداخت که در شهر یزد ضرب شده و نشان‌دهنده تداوم حضور و نمود فرهنگ شیعی در یزد پیش از آغاز عصر صفوی است.
گفتنی است، کتابخانه وزیری با مجموعه‌ای از کتاب‌های خطی و چاپی توسط مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی‌محمد وزیری یزدی در سال ۱۳۳۴ در یزد راه‌اندازی و در سال 1348 نیز وقف بر آستان قدس رضوی شده است. این کتابخانه پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در پرتوی حمایت‌های این آستان مقدس، رشد چشمگیری کرده تا جایی‌که امروزه در قالب کتابخانه و موزه وزیری، زیر نظر سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، به اهل علم و پژوهش در شهر یزد، خدمت می‌کند.
منبع: کتابخانه آستان قدس رضوی