کد خبر:7720
پ
tasvir_0

رسالۀ مرآتیۀ بدر طبری

بدر طبری (زنده در 825ق) از ریاضی‌دانان ایرانی است که اطلاع چندانی از زندگانی وی در دست نیست.

میراث مکتوب – بدر طبری (زنده در 825ق) از ریاضی‌دانان ایرانی است که اطلاع چندانی از زندگانی وی در دست نیست. در فهرست‌ها نامش را «بدر الدین» نیز نوشته‌اند. در برخی منابع، وی را از ریاضی‌دانان سدۀ هفتم یا هشتم دانسته‌اند (مرعشی، ص71). در عنوان رسالۀ مرآتیه لقبش «مالک مُلک سخن کسری» آمده است. تاکنون سه اثر از وی می‌شناسیم.

1 – شرح سی فصل در معرفت تقویم خواجه نصیرالدین طوسی (597-672ق) كه در سال 824 قمری تألیف و در روز دوشنبه 7 ربیع الاول سال 825 قمری پایان یافته است (منزوی، 1382، ص2975 ؛ مدرس رضوی، ص393). فهرست مشار (ج3، ص3237) تاریخ تألیف رساله را 822 قمری نوشته است. طبری در این شرح ابتدا عبارت‌های متن رسالۀ طوسی را آورده، سپس به شرح آن‌ها پرداخته است. این رساله در سال‌های 1293 و 1301 قمری در تهران چاپ سنگی شده است (منزوی، 1382، ص2975). کهن‌ترین نسخۀ آن به شمارۀ 2/467 در کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات دانشگاه مشهد است که در 6 صفر 830 قمری توسط نظام بن مولانا جمال بن مولانا فخرالدین بن مولانا شمس‌الدین بن مولانا حاجی رضا آملی کتابت شده است. نسخه‏ای از آن به خط عماد بن منجم اصفهانی به تاریخ كتابت 22 ربیع‌الثانی 844 قمری در كتابخانۀ سید باقر بن محمد یزدی در نجف وجود دارد (آقابزرگ، ج13، ص311). نسخه‌های دیگری از آن نیز به شماره‌های 3391، 3146و 1/3548 ملک، 1/4897 مرعشی، 3431 و 3477 ملی تبریز، 2147 و 193 مجلس و 1/145 طباطبایی شیراز گزارش شده است (درایتی، ج6، ص771).

 2. حواشی بر کتاب اصول اقلیدس (نفیسی، ص271؛ منزوی، 1348، ص132). از این اثر تاکنون نسخه‌ای گزارش نشده است.

3. رسالۀ مرآتیه: این رساله ابتدا در سال 1338 شمسی توسط مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه در فهرست نسخه‌های خطی دانشگاه تهران (ج7، ص2604) معرفی شده است. چون نام رساله در این نسخه نیامده، با توجه به موضوع رساله، آن را رساله در ارتفاع نامیده است. مرحوم دانش پژوه در سال 1340 خورشیدی جلد سوم فهرست مدرسۀ سپهسالار را سامان داده و با این‌که نام آن در ابتدای رساله مرآتیه آمده؛ باز هم آن را ارتفاع نامیده است (دانش پژوه، 1340، ص100).

متن کامل این مقاله نوشته محمدرضا عرشی که در تازه ترین شمارۀ دوفصلنامۀ میراث علمی اسلام و ایران (دوفصلنامـۀ تاریـخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی سال سوم، شمـارۀ دوم، پاییز و زمستان 1393 شمارۀ پیاپی: 6) منتشر شده است اینجا بخوانید.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612