میراث مکتوب – دلاله الحائرین، مهم ترین کتاب فلسفی ابن میمون است و هدف اصلی آن تطبیق ظواهر کتاب عهد عتیق با قواعد عقلانی و فلسفی است و از این رو ابن میمون از جمله متفکران بزرگ خردگرا و پیرو اصالت عقل به شمار می رود و شاید در این کار از هم نظایر و امثال خود پیشروتر باشد.
ابن میمون امثال و لغزها و کلماتی را که در تورات آمده است و با عقل ناسازگار می نماید، به معنی لفظی آنها نمی گیرد و سعی می کند همه را تأویل عقلانی کند. روی سخن او با کسانی است که فلسفه و حکمت خوانده اند و با علوم عقلی آشنا هستند و هنگامی که به تورات روی می آوردند، کلمات مبهم و امثال و رموز و اشارات آن را در نمی یابند و نمی دانند که دین خود را چگونه حفظ کنند و به همین جهت در حیرت و سرگردانی می افتند. او به همین مناسبت کتاب خود را دلالة الحائرین نام نهاده است.
دلاله الحائرین ، کتابی مقدس نیست. اما در پرتوهای درخشانی از خوانش اسفار خمسه و کتب انبیای عهد عتیق، اطوار قدسی را به اعلی مرتبه بررسیده و در حیطه های گشاده دامن علم کلام عرصات نورشته ای را گستریده است.
مترجم در این اثر کوشیده به قدر امکان ژرفناکی این نوشته را به پیش چشم آورد و چکاد و چکاد با آسمانۀ فکرت موسی ثانی هم سپهری کند تا شاید متونی که خواندن آن مشقت نازک اندیشی می طلبد، به کمند زلف خواندن گرفتار آید.
می توان کتاب سنت تأویلی شرق و غرب سنت دین کاوی اسلام و یهودیت را در یک درخت گردآورده و دیدار با ایده های نهفته در آن روشنان غریبی بر طریقت نحوه ای از خداپرستی را در جان مشتاقان پرتوافکن می کند. اگر کتاب هایی باشند که جمیع دینداران را بهره ای از آن ها خواهد بود، به یقین دلالة الحائرین یکی از آن هاست.
موسی بن میمون، راهنمایی سرگشتگان برگردان دلاله الحائرین (پاره نخست)، ترجمه: ناصر عباس پور، تهران، ورا، ۵۳۲ صفحه، قطع: وزیری، 640000 ریال، 1397.