میراث مکتوب- «راز و نیاز» مقدمه، متن و ترجمه دعای کمیل با برگردان فارسی ابوالقاسم امامی، (مترجم و مصحح حوزۀ زبان عربی و علوم قرآنی) از سوی انتشارات یاسِ‌نگار منتشر شد.
«راز و نیاز» با پیشگفتاری از آیت‌الله سید جعفر سیدان و بازگردان فارسی ابوالقاسم امامی منتشر شده است. فریده مهدوی دامغانی نیز بازگردان انگلیسی این اثر را بر عهده داشته است.
در ابتدای این اثر، نقل قول‌هایی از سید مهدی حائری، سید علی‌نقی امین‌سبزواری و سید جعفر سیدان دربارۀ فضیلتِ دعای کمیل آورده شده است. سید مهدی حائری در جلد هفتم دایرة المعارف تشیع، دربارهٔ دعای کمیل چنین نوشته است: «از دعاهای مشهور و معتبر است، مشتمل بر مضامین بلند در معرفت خداوند و طلب آمرزش گناهان. این دعای عظیم‌الشأن را کمیل بن زیاد نخَعی از حضرت امیرمؤمنان -علیه‌السلام- روایت کرده، لذا به نام وی شهرت یافته است.»
کارِ برگردان فارسی این دعای پرفضلیت از سوی دکتر ابوالقاسم امامی، مترجم متون عربی انجام گرفته است. این مترجم با ترجمۀ قرآن کریم نشان داده است که می‌توان شیوایی و زیبایی زبان فارسی را در ترجمهٔ متون عربی به ویژه قرآن کریم و ادعیه به کار بست.
بنای وی بر این بوده است كه ترجمه‌اش به دور از حشو و زوائد، پیراسته از کاستی‌ها و آراسته به هنر پارسی‌نویسی کهن باشد تا بتواند موسیقی سخن پارسی را به آهنگ كلام الهی نزدیك‌تر سازد و با استفاده از لغات سَرۀ فارسی، توانایی زبان فارسی را در ارائۀ مفاهیم گوناگون پا به پای زبان عربی نشان دهد.
دکتر امامی، با نگارش آثار ادبی اقدام به حفظ و ترویج زبان فارسی کرده‌اند که بسیار ارزشمند و درخور ستایش است. با آنکه می‌دانیم ایشان متخصص زبان عربی است و اُنس و اُلفتی دیرین با شعر و ادب عربی دارند، اما شیوه‌ای که ایشان در قرآن کریم و کتاب تجارِبُ الاُمَم ابوعلی مِسکَوِیه و دیگر کارها، برای برگردان زبان تازی به پارسی پیش گرفته‌اند، نشان می‌دهد که تا چه اندازه به قلمرو زبان فارسی احاطه دارند و حرمت زبان متن و مبنا را پاس می‌دارند و قدرت زبان پارسی را چه نیکو ارائه می‌کنند.
ایشان در مؤخَّره‌ای که بر ترجمۀ خود از قرآن کریم نگاشته‌اند ـ که آن شاهدی بر توانمندی دکتر امامی، به هر دو زبان پارسی و تازی است ـ انگیزۀ خود را در باب گزینش شیوۀ ترجمه‌شان چنین بیان می‌کنند:
«زبان پارسی یكی از پرمایه‌ترین زبان‌های گیتی است. زیرا افزون بر زمینه‌های نه‌كم اهمیت باستانی خود، نمایندۀ آمیزه‌ای است گرانبها كه از برخورد ملت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون‌شان در روند گسترش تمدن اسلامی، حاصل آمده است. هم از آن روی كه زبان ما، سبب گسترش موج‌‌‌های سپس‌تر فرهنگ و تمدن اسلامی، در سرزمین‌های نزدیك و دور، از هند و چین و اندونزی و پهنه‌های دیگر جهان شده است».
مترجم دیوان منسوب به امام علی علیه‌السلام در ادامه می‌نویسند: «اما این واژگان، در این بستر جدید، با دستگاه آوایی و دستوری كاربردی زبان ما، هماهنگ شده و بنابر هنجار ساختاری و معناشناختی زبان پارسی، دستخوش دگرگونی‌های بسیار شده است … . از این رو، نگارنده، كوشیده است تا از واژگان آنك تازی و اینك پارسی، كه در روند پارسی و پارسی‌تر شدن، بسی تحول یافته، پرهیز كند. تا در كار برابرگذاری واژگان متن شریف و نشان دادن نسبتاً دقیق مفاهیم قرآنی، خلطی پیش نیاید و همزمان، آزمونی باشد در نشان دادن توانایی زبان ناب ما، به ویژه در رساندن مفاهیم والای قرآن كریم و ارائۀ اندكی از لطف و آن همه زیبایی‌اییای كه در سخنش نهفته است.»
بخش‌هایی از ترجمهٔ ابوالقاسم امامی از دعای کمیل به زبان فارسی را در زیر با هم می‌خوانیم:
«خداوندا! آزمونم دشوار گشته و بدحالی‌ام از حد برون شده و کرده‌هایم نارساست. زنجیرها مرا زمین‌گیر کرده و آرزوهای دراز مرا از آنچه سودِ من است بازداشته. دنیا با فریبندگی و نفْس با تبهکاری و امروز و فردا کردنش مرا فریفته است. سرورِ من! هم به عزتت، از تو درمی‌خواهم که رفتار و کردار بدَم، دعای مرا نزد تو بی‌تأثیر ننهد، با رازهای نهانم ـ که خود از آن آگاهی ـ رسوایم مگردان و در بازخواستِ گناهانی که در خلوت‌های خود کرده‌ام شتاب مکن؛ همان بدرفتاری‌ها و بدکرداری‌ها و کوتاهی‌ها و نادانی‌هایم و بسیاری هوس‌ها و غفلتم که خود از آنها آگاهی داری.»
در ادامۀ ترجمۀ دعای کمیل که در قطع رحلی، رنگی و به صورت نفیس منتشر شده است، امامی این‌گونه با بکارگیری الفاظ پارسی، دعای امیرمؤمنان (ع) را برای خوانندگان ترجمه کرده است:
«زبانم را به یادت گویا کن و دلم را به دوستی‌‌ات شیفته ساز. با اجابتِ نیکویت، بر من مِنّت نِه. مرا از لغزش نگاه دار. هم از اشتباهم درگذر؛ زیرا تو بندگان خود را حُکم زندگی فرموده و فرمان درخواست داده و اجابت را ضامن شده‌ای، بر کسی که سرمایه‌اش امید و ابزارش گریه است، رحم آر ای که روشنی‌بخش هراسیدگان در تاریکی‌ها، ای دانای بی‌آموزگار! بر محمد و بر خاندان وی درود فرست و با من چنان کن که شایستهٔ توست. درود و سلام فراوان حق بر پیامبر خدا و بر امامانِ خجسته پی از خاندانش باد.»
«راز و نیاز؛ مقدمه، متن و ترجمۀ دعای کمیل» با برگردان ابوالقاسم امامی از سوی انتشارات یاسِ‌نگار منتشر شده است.
مریم مرادخانی