ميراث مكتوب – متن ادبی از زبان بهره میگیرد، اما تا چه حدی میتوان از یافتههای زبانشناسی در نقد ادبی سود جست؟
آیا چیزی در متن ادبی وجود دارد که آن را از زبان روزانه جدا سازد؟ ما چگونه میتوانیم با قاطعیت بگوییم این نوشته متنی ادبی است یا نوشتهای پیش پا افتاده؟ هر چند در نقد معیارهایی وجود دارد که میتوان به یاری آن به شناسایی متن ادبی نایل آمد، اما همیشه این مرزبندی صورتی دقیق و مشخص ندارد. همچنان که متن ادبی میتواند گاه تا حد افراط به زبان عادی نزدیک شود، زبان روزانه عامیانه نیز به میزان زیادی از همان معیارهای زبان ادبی سود میجوید. استعاره و مجاز، یعنی دستمایههای زبان ادبی، در تداول عامه کاربرد فراوان و شگفتآوری دارد.
آیا چیزی در متن ادبی وجود دارد که آن را از زبان روزانه جدا سازد؟ ما چگونه میتوانیم با قاطعیت بگوییم این نوشته متنی ادبی است یا نوشتهای پیش پا افتاده؟ هر چند در نقد معیارهایی وجود دارد که میتوان به یاری آن به شناسایی متن ادبی نایل آمد، اما همیشه این مرزبندی صورتی دقیق و مشخص ندارد. همچنان که متن ادبی میتواند گاه تا حد افراط به زبان عادی نزدیک شود، زبان روزانه عامیانه نیز به میزان زیادی از همان معیارهای زبان ادبی سود میجوید. استعاره و مجاز، یعنی دستمایههای زبان ادبی، در تداول عامه کاربرد فراوان و شگفتآوری دارد.
دانش «سبک شناسی زبانشناختی» سعی بر آن دارد تا نشان دهد، ساخت های بکار رفته از سوی شاعر چگونه از نظر زبانشناسی برای دستیابی به سبک شاعر قابل بررسی است.
در کتاب سبک ادبی از دیدگاه زبان شناسی برخلاف کتابهای نوشته شده در این زمینه که صرفاً به سبکهای دورهای شعر و نثر پرداختهاند، بر مبنای علمی به بررسی ویژگیهای سبک فردی و مفاهیم بنیادی آن میپردازد و میتوان آن را مبنایی برای توصیف سبک همه نویسندگان و شاعران و همچنین نقد آثار مختلف ادبی دانست.
کتاب حاضر یازدهمین شماره از مجموعه زبان شناسی، ادبیات و فرهنگ انتشارات اميركبير است.
قاسمی: ضیاء، سبک ادبی از دیدگاه زبان شناسی، تهران، امیرکبیر، 277 صفحه، 1393.