میراث مکتوب- مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب سیصد و هفتاد و چهارمین اثر خود را به انتشار تصحیح «دیوان عبدالقادر نائینی (زنده در قرن هفتم)» با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود ندیمی هرندی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، و تهمینه عطائی کچوئی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اختصاص داده است.
نگارندگان در مقدمه‌ای که بر این اثر تصحیحی خود نگاشته‌اند، ابتدا از لزوم و اهمّیّت پرداختن به شاعران گمنام متقدم سخن گفته‌اند. به اعتقاد آنها شاعران بزرگ و نامداری چون فردوسی، سعدی و حافظ برآمده از فرهنگی هستند که در آن شاعرانی کمتر شناخته شده نیز زیست می‌کرده‌اند؛ شاعرانی که در زمان حیاتشان دارای شهرت بوده‌اند و کم‌کم به حاشیه رانده شده‌‌اند تا جایی که امروز نشانی از آنها در متون دست‌یاب نیست.
این مصححان درک همه‌جانبۀ شعر شاعران طراز اول را در گرو شناخت شعر شاعران گمنام ارزیابی کرده‌اند و اعتقاد دارند درک و شناخت شعر فردوسی نیاز به شناخت گستردۀ تاریخ و فرهنگ ایران دارد که لازمۀ آن درک شاعران قبل از قرن ششم است. از منظر نگارندگان این اثر، درک شرایط اقلیمی و محلّی نیز به خوبی از شعر شاعران متقدم به دست می‌آید.
ندیمی هرندی و عطایی چهار دلیل برای بررسی و مطالعۀ آثار شاعران کمتر شناخته شده در اختیار خوانندگان قرار داده‌اند. به گفتۀ آنها، بسیاری از شاعران بزرگ، اطلاعات خود را از همین شاعران گرفته و در شعر خود گنجانده‌اند. همچنین برخی واژه‌های محلی و گویشی را که در زبان شاعران بزرگ امکان بروز نیافته‌اند در شعر شاعران قدیم می‌توان یافت. از دیگر سو شاعران قدیم شناخت بهتری از جزایر کوچک فرهنگی در قلمرو بزرگ زبان فارسی و گوشه‌های تاریک تاریخ و ادبیات و فرهنگ به خوانندگان ارائه می‌دهند. دستِ آخر اینکه این آثار ما را به باورهای قومی و بومی گویندگان رهنمون کرده و ذوقِ جامعۀ زیستی شاعران را بازتاب می‌دهد.
این مصححان با دلایلی که در سطور بالا به آنها اشاره شد، دست به تصحیح دیوان عبدالقادر نائینی زده‌اند. به گفتۀ آنان نائین از شهرهای کهن نواحی مرکزی ایران است که قدمت آن به قبل از اسلام می‌رسد و شهرک یا قریه‌ای واقع در میان اصفهان و یزد، در حاشیۀ کویر، در فاصلۀ حدود سی فرسنگی اصفهان بوده است.
به نوشتۀ ندیمی و عطایی، عبدالقادر نائینی قدیم‌ترین شاعر شناخته شده از ناحیۀ نائین اصفهان و از معاصران سعدی و از تتبع‌کنندگان شعر ا‌وست. رابطۀ او با شخصیت‌های معروف ر‌وزگار خود مانند صدرجهان و دیدار احتمالی‌اش با سعدی حاکی از آن است که به بیرون از نائین هم سفرهایی داشته است.
به گفتۀ مصححان، از ممدوحان نائینی آگاهی دقیقی در دست نیست، اما در اشعار موجود و شناخته شدۀ او تنها از صدرجهان، مجدالدّوله و الدّین احمد نام رفته است. زمانۀ عبدالقادر مقارن با سال‌های پس از حملۀ مغول است که در شعر او نیز به آن اشاره شده است.
در ادامۀ مقدمه «دیوان عبدالقادر نائینی» دربارۀ شعر او نیز سخن گفته شده است. مصححان این اثر اعتقاد دارند که هرچند امروز دیوانی از اشعار عبدالقادر نائینی نمی‌شناسیم اما اشعار او از اقبال برخوردار بوده است و شعر او را در پیوند با اشعار ناصرخسرو قبادیانی و سعدی می‌دانند.
پس از مقدمه، تصحیح قصاید دیوان عبدالقادر نائینی به علاقه‌مندان عرضه شده است. قصاید این شاعر در توحید، در حکمت و موعظه در معراج خاتم الانبیا (ص)، در نعت خاتم الانبیا (ص)، در مجاوبات (سؤال و جواب)، در حکمت و موعظه (جواب قصیدۀ ناصر خسرو)، و در نعت خاتم الانبیا (ص) است. ابیات پراکنده و توضیحات در کنار نمایه‌ها و مآخذ بخش‌های پایانی «دیوان عبدالقادر نائینی» است.
«دیوان عبدالقادر نائینی» با تصحیح محمود ندیمی هرندی و تهمینه عطائی کچوئی از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به بهای ۷۹ هزار تومان منتشر شده است.
این اثر در سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و در غرفۀ مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به علاقه‌مندان عرضه می‌شود. این نمایشگاه ۲۱ تا ۳۱ اردیبهشت ماه سال جاری در مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.
مریم مرادخانی