میراث مکتوب – دیباچه قطب الدین محمد قصه خوان در مرقع شاه طهماسب بخط شاه محمود نیشابوری با کتابت 964 قمری موجود در کتابخانه ملک با مقدمه مجید فداییان از سوی کتابخانه ملک با همکاری موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی منتشر شد
.
دیباچه قطب الدين محمد قصه خوان يزدي، مرقع نفيسي است در 20 برگ، كه با شماره 6022 ثبت گنجينه كتابخانه و موزه ملی ملک گرديده است.
این نسخه به خط نستعليق ممتاز شاه محمود نيشابوري، در صفحات 12سطري و بر روي كاغذ الوان كتابت شده، حاشيه برخي صفحات تشعيرسازي به شيوه حل كاري و داراي جدول كشي مي باشد.
صفحه آغازين اين مرقع مزيّن به سرلوح مذهّب مرصّع و كتيبه اي قلمداني است. ترنج هاي زرّين و نيم ترنج هاي متقارن، شرفه هاي بلند لاجوردي و يك حاشيه زنجيره اي زرّين بر زيبايي اين صفحه افزوده است. رقم كاتب با عنوان : مشقه العبد المذنب شاه محمود نيشابوري، سنه 964 در صفحه پاياني مشاهده مي شود.
در سال 963 قمری گروهی از بهترین هنرمندان، مجموعه ای از قطعات نفیس و بی مانند را به نام شاه طهماسب اول صفوی ترتیب داند و یکی از آثار هنری مهم دوره صفوی را آفریدند. آماده سازی مرقع شاه طهماسب که به بهترین شکل ممکن صورت می گرفت، تا سال بعد طول کشید. این اثر دیباچه ای دارد که آن را قطب الدین محمد قصه خوان نگاشته است. او در دیباچه دلیل ساختن این مرقع را چنین گفته که بعضی از خطوط و تصاویر استادان بزرگ در دست او افتاده بود و چون در مجالس مهم، همیشه در باره خطوط و صورتها سخن می رفت «به مطالعه و مشاهده صحایف و قطعات مذکوره احتیاج روی می نمود و بنابر آنکه ترتیب و ترکیبی نیافته بود، پیدا کردن آن چه مطلوب بود، متعسر بلکه متعذر بود؛ واجب دید که این مرقع را ترتیب دهد تا به سبب ترتیب آن، ازین دغدغه به کلی رهد. چندی به دستیاری استادان نادر و هنرمندان قادر و خط شناسان بی بدل و خوشنویسان به بی مثلی مثل به ترتیب آن قیام نمودند، در واقع ترتیبی روی نموده و مرقعی چهره گشوده که هر صفحه اش سزاوار صد تحسین، بلکه هر قطعه اش لایق صد هزار آفرین است.» بنابراین قطب الدین محمد نه تنها نویسنده دیباچه، بلکه بانی این مرقع و گردآورنده قطعات آن شناخته می شود.
با دریغ باید گفت که امروزه از اصل مرقع و مجموعه قطعات آن آگاهی کاملی نیست؛ اما دیباچه اثر، در قالب یک رساله باقی مانده که تاکنون موضوع بررسی محققان مختلف بوده است. از این رساله نسخه هایی چند وجود دارد که کهن ترین آن نسخه کتابخانه ملک است.
دیباچه قطب الدین محمد قصه خوان در مرقع شاه طهماسب با مقدمه مجید فداییان از سوی کتابخانه ملک با همکاری موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی منتشر شد.
منبع: بساتین