…
میراث مکتوب- دوشمارۀ ۲۰ و ۱۹ دوفصلنامۀ تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی با عنوان «میراث علمی اسلام و ایران» با سردبیری محمد باقری از سوی موسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.
در سرسخن محمد باقری با اشاره به انتشار بیست شماره از این فصلنامه به برخی از مقالات این شماره پرداخته است. وی مقالۀ دوم را بازخوانی کتاب «لیلاوتی» نگاشته مریم زمانی می‌داند و این‌گونه توضیح می‌دهد که سالها قبل دوست وی (باقری) برای او کتابی از هند به ارمغان می‌آورد. آن کتاب به نام لیلاوتی نوشتۀ بهاسکارا است که داستان آن ریاضیات است. وی مقالۀ سوم را نوشتۀ یوچی ایساهایا معرفی می‌کند و اظهار می‌دارد که با این پژوهشگر ژاپنی در مدرسه الغ‌بیگ در سمرقند و در همایشی آشنا شده است. باقری در ادامه یادداشت خود به معرفی مقالات دیگر این شماره از فصلنامۀ «میراث علمی اسلام و ایران» پرداخته است.
در بخش مقالات این فصلنامه نخستین مقاله اثر سارا فرض‌پور ماجیانی است که در آن به یاد دکتر حمیدرضا گیاهی یزدی که چندی پیش درگذشت، به شرح زندگی این پژوهشگر حوزۀ تاریخ علم و نجوم پرداخته است.
«حساب به شیوایی و دلفریبی لیلاوّتی» نوشتۀ مریم زمانی است. لیلاوتی کتابی دربارۀ حساب و هندسه است که بهاسکارای دوم مشهور به بهاسکارای معلم آن را در قالب شعر و به زبان سانسکریت نوشته است. «از الموت تا پکن» نوشتۀ یویچی ایساهایا با ترجمۀ محمد علیزاده وقاصلو است. هدف این مقاله روشن کردن مسیر ناشناختۀ انتقال شاخه‌های علم نجوم از الموت به دادو (پکن) است.
ارزیابی نظریۀ «انقلاب کشاورزی دورۀ اسلامی»، «از میخانه تا مدرسه: سیمای خیام دانشمند» و «مکتب مراغه و تأثیر آن بر علم پس از مغول در جهان اسلام» از دیگر مقالات این شماره از فصلنامه است.
خوانندگان و علاقه‌مندان در بخش «یادداشت‌های تاریخی» «پیش‌بینی نخستین رؤیت‌پذیری هلال ماه»، «بیرونی، دوازده حواری و دوازده ماه تقویم یولیایی» را از نظر می‌گذرانند. در ادامه «گزارش اندازه‌گیری ارتفاع قلۀ دماوند در عهد قاجار» و «مفاهیم بیت، شعاع و تسییر در احکام نجوم دورۀ اسلامی» دیگر یادداشت‌های این بخش را تشکیل داده است.
محمد باقری، سردبیر این فصلنامه در بخش «یادنامه‌ها» در یادداشتی یادی از جواد همدانی‌زاده کرده است، همچنین اولگا وارتازاریان، کریستینه کوستیکیان و ایوت تاجاریان، کارکنان علمی کتابخانۀ ماتنادران ایروان یادداشتی با عنوان درگذشت گریگور بروتیان تاریخ‌نگار ارمنی نجوم و تقویم نگاشته‌اند.
امیرمحمد گمینی، عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران کتاب «منتهی الارادک فی تقاسیم الافلاک» نوشتۀ عبدالجبار خَرَقی با تصحیح حنیف قلندری، نشر موسسه پژوهشی میراث مکتوب را برای بخش «معرفی کتاب» این شماره از فصلنامۀ «میراث علمی اسلام و ایران» معرفی کرده است. ناصر حائری در بخش «رسائل» به ترجمه و شرح رسالۀ الوفق و التام عزالدین زنجانی پرداخته است.
جدیدترین شمارۀ فصلنامۀ «میراث علمی اسلام و ایران» با سردبیری محمد باقری، و مدیرمسئولی اکبر ایرانی از سوی موسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
عناوین مطالب این شماره در ادامه آمده است.
سرسخن
مقاله
شوق پژوهش: به یاد دکتر حمیدرضا گیاهی یزدی تاریخ‌نگار علوم دورۀ اسلامی / سارا فرض‌پور ماچیانی
حساب، به شیوایی و دلفریبی لیلاوَتی / مریم زمانی
از الموت تا پکن: ذات‌الحلق جمال‌الدین و رسالۀ دستورالمنجمین در جاده‌های ابریشم مغول / یویچی ایساهایا، ترجمۀ محمد علیزاده وقاصلو
تقویم‌های ایرانی و عربی به روایت آنانیای شیراکی / گریگور بروتیان، ترجمۀ محمد باقری
ارزیابی نظریۀ «انقلاب کشاورزی دورۀ اسلامی» / مایکل دکر، ترجمۀ صادق حجتی
از میخانه تا مدرسه: سیمای خیام دانشمند / محمد باقری، ترجمۀ مائده حسین‌زاده
مکتب مراغه و تأثیر آن بر علم پس از مغول در جهان اسلام / توفیق حیدرزاده، ترجمۀ مهدی نوروزی‌بخش
مجموعۀ مسائل کتاب جبر خوارزمی / جفری ا. اوکس، ترجمۀ نرگس عصارزادگان
از بطریق تا حُنین / الکساندر تریگر، ترجمۀ شهلا باقری
هاینریش زوتر: تاریخ‌نگار ریاضیات دورۀ اسلامی / انوشه هادزاد
ابوریحان بیرونی و استاد و همکارش ابونصر منصور عراق / سونیا برنتیس، ترجمۀ مائده حسین‌زاده و زینب کریمیان
یادداشت‌های تاریخی
پیش‌بینی نخستین رؤیت‌پذیری هلال ماه / ونسسلو سگورا، ترجمۀ زینب کریمیان
بیرونی، دوازده حَواری و دوازده ماهِ تقویم یولیانی / فرانسوا دو بلوآ، ترجمۀ نسترن حکمی
گزارش اندازه‌گیری ارتفاع قلۀ دماوند در عهد قاجار / کورس ضیائی
مفاهیم بیت، شعاع و تسییر در احکام نجوم دورۀ اسلامی / ژوسپ کسولراس و یان پ. هوخندایک، ترجمۀ محمد باقری
یادنامه‌ها
یادی از جواد همدانی‌زاده / محمد باقری
درگذشت گریگور بروتیان تاریخ‌نگار ارمنی نجوم و تقویم / اولگا وارتازاریان˓ کریستینه کوستیکیان˓ ایوت تاجاریان
معرفی کتاب
منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک / امیرمحمد گمینی
رسائل
ترجمه و شرح رسالۀ الوفق التام عزالدین زنجانی / ناصر حائری