دكتر تاج بخش، استثنا هستند

ميراث مكتوب- دكتر علي اشرف صادقي در پنجاه و دومين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب، گفت: آقاي دكتر تاج بخش، استثنا هستند كه با فن تصحيح متون آشنايي دارند. اين كتاب را خوشبختانه ايشان تصحيح كردند و كس ديگري آن را چاپ نكرد.
 استاد زبان شناس و عضو فرهنگستان در نشستي با عنوان« نقد و بررسي كتاب الاغراض الطبيه و المباحث العلائية » كه روز دوشنبه 11 ديماه ماه 85 در اين مركز برگزار شد، افزود: در ميان متخصصان رشته هاي علمي، كمتر كسي پيدا مي شود كه به اصول تصحيح متون قديمه آشنا باشد. كتاب هايي هم كه آقايون اطبا چاپ كردند، همه را زير و رو كردم و آنها از عهده هيچ كدام بر نيامدن كه هيچ، بعضي ها، كتاب ها را هم خراب كردند و بهتر است بعضي از كتاب ها كه يكي دو جلدش چاپ شده، بقيه اش ديگر چاپ نشود. بنده همين جا پيشنهاد مي كنم، بهتر است فرهنگستان علوم بيايد و بعضي از اين كتاب هاي پزشكي قديم و آن نسخه خطي خوب قديمي اش را بگيرد و عيناً بصورت عكسي چاپ كند. اين كاري بود كه مرحوم استاد دكتر خانلري در بنياد فرهنگ كرد. اغراض و ذخيره را آن جا به صورت عكسي چاپ كرد، نسخه خطي كاملش را به صورت عكسي چاپ كرد و اگر آن موقع كسي مي خواست اين ها را تصحيح كند، از عهده بر نمي آمد. حالا آقاي دكتر تاج بخش، استثنا هستند كه با فن تصحيح متون آشنايي دارند. اين كتاب را خوشبختانه ايشان تصحيح كردند و كس ديگري آن را چاپ نكرد. نسخه هاي خطي خوب و قديمي اش را شناسايي و بهترين نسخه ها را استفاده كردند. يك نسخه خوب را مبنا و اساس قرار دادند و بقيه نسخه بدل ها را در حاشيه آوردند. بنده به عنوان يك زبان شناس عرض مي كنم فايده آوردن اين نسخه بدل ها در حاشيه براي تاريخ زبان فارسي و تحول زبان فارسي بسيار مهم است.
وي ادامه داد: طبيعي است هر اديبي هم بخواهد هر كتاب ادبي را چاپ كند، يك اديب ديگر مي تواند به آن ايرادهايي بگيرد. يعني همه كس، همه لغات را نمي دانند، همه مطالب را نمي دانند، بايستي مشورت كند، كمك بگيرد از ديگران و علم يعني همين. پيشرفت علم همين است. در دانشگاه هاي خارج، يك مقاله را كه يك نفر مي نويسد، مي بينيد كه پنج، شش نفر از همكارانش مي خوانند و آن پايين صفحه اول مي گويد كه  من مديون اين اشخاص هستم. اين ها خواندند، نكات خوبي را يادآوري كردند، ولي همه كوتاهي هايش و Short Comment هايش مال من است. آن ها و همه را خودش به گردن مي گيرد و خوبي اين دانشگاه هاي خارج اين است كه استادان متخصص هستند در آن دپارتمان ها در كنار محقق. ولي در ايران متأسفانه اين نيست. محقق به اندازه كافي نيست.
دكتر صادقي گفت: نكاتي كه واقعا بايد از واژه هاي فارسي اين كتاب استفاده كرد و آقاي دكتر همه را در مقدمه يكجا خلاصه كردند و البته در فرهنگ پايان كتاب هم آوردند. من اين ها را به دقت خواندم. ضمن استفاده كردن چند نكته كوچك كه به هيچ وجه از ارزش كار عظيم ايشان نمي كاهد، البته ايشان تخصص شان لغت شناسي و زبان شناسي نيست و به فرهنگ هايي كه دم دست است، مثل لغت نامه و برهان و امثال اين ها رجوع كردند. گاهي اوقات بعضي اغلاط درآن كتابها هست كه گناهش پاي مؤلفين آن ها نوشته نمي شود. يك جا در صفحه 37 مرقوم فرمودند كه غرابادين به عجمي كه نمي دانيم كيست، منظور نويسنده غراباديني بوده كه به زبان فارسي بوده است. در كتاب هاي قديم وقتي عجمي مي گويند، منظور زبان فارسي است. عجم درست است كه در همه غير عرب ها اطلاق مي شده، ولي در نوشته هاي عربي، ايراني ها را مي گويند عجم  و وقتي سيد گفته است كتابي به عجمي يعني كتابي به فارسي وجود دارد، حالا معلوم نيست كه واقعاً مال كي هست. به عجمي يعني به فارسي، حالا مؤلفش كي هست؟ اين ها به هيچ وجه، قدر اين كار عظيمي كه ايشان كردند را كم نمي كند و اگر خواستند چاپ بعدي بكنند، خوب مي توانند اين ها را اضافه كنند. و من بايد اينجا تبريك بگويم به آقاي دكتر تاج بخش براي زحمتي كه كشيدند و به خودمان تبريك بگويم كه واقعاً يك نفري كه در كار پزشكي و دامپزشكي هست، توانسته است از عهده يك متن خطي و عرضه كردن و تشريح يك متن قديمي بر بيايد كه اگر استادان ادبيات، خيلي هايشان به آن مي پرداختند، از عهده بر نمي آمدند.