میراث مکتوب- کتاب قابوسنامه، که پندنامه و نصیحت‌نامه نیز نامیده شده است، از آثار منثور کهن و معروف زبان فارسی، نوشتۀ یکی از امیران ادیب خاندان زیاری گیلان، به نام عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار، در سال 475ق است.
وی این اثر را به سبب علاقۀ زیادی که به پسرش گیلانشاه داشته، برای راهنمایی او در زندگی، در چهل و چهار باب نوشته است و در آن از بایدنبایدها، شایست‌نشایست‌ها، و نحوۀ رفتار و کرداری که او باید در برابر مردم و امور مختلف زندگی و مسائل و مشکلات مبتلا به مردم آن روزگار داشته باشد، سخن گفته و اظهار نظر کرده و تجربیات خود را بازگو نموده و باب‌هایی را نیز به طرح، آموزش و نقد موضوعات علمی، ادبی و هنری اختصاص داده و این باب‌ها را به آیات، اخبار، و امثال و اشعار فارسی و عربی و حکایات فارسی آراسته است.
از میان چاپ‌های مختلف قابوسنامه تصحیح انتقادی دکتر غلامحسین یوسفی بی‌تردید از بهترین‌ها است. در این چاپ، دستنویس کهن مورخ 6۲۴ق اساس تصحیح بوده و با شش دستنویس دیگر مقابل شده و در مواردی که مصحح لازم دانسته از چاپ‌های هدایت، نفیسی، بدوی و ترجمه‌های فرانسوی، انگلیسی و عربی نیز استفاده شده است. مقدمه، تعلیقات مبسوط و نمایه‌های مختلف، از امتیازات دیگر این تصحیح است.
مسعود قاسمی در مقالۀ «دستنویس کهن قابوسنامه و چاپ حروفی آن» نگاهی دارد به بعضی ویژگی‌های زبانی نسخۀ اساس قابوسنامه چاپ دکتر غلامحسین یوسفی که در متن مصحَح به آنها اشاره‌ای نشده و توضیح برخی از نارسایی‌ها در این چاپ.
این مقاله در دوشمارۀ 82-83 «گزارش میراث» (فصلنامۀ تخصصی اطلاع‌رسانی در حوزۀ نقد و تصحیح متون، نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی – دورۀ سوم، سال سوم، شمارۀ یکم و دوم، بهار – تابستان 1397 [انتشار: بهار 1399)] به چاپ رسیده است.
برای خواندن متن کامل این مقاله کلیک کنید.