میراث مکتوب- شبرنگ‌نامه یکی از منظومه‌های پهلوانی‌ای است که بر اساس شخصیت‌ها و اتفاقات شاهنامۀ فردوسی و به‌تقلید از آن سروده شده‌اند. تا پیش از پژوهش‌های گابریله وان دِن برگ و ابوالفضل خطیبی، آگاهی‌های ما از این متن محدود به نوشتۀ شارل ریو در معرّفی نسخه‌ای از شاهنامۀ بریتانیا بود (خطیبی، ۱۳۹۵: بیست‌ودو). بعد از پژوهش‌های وان‌دِن‌برگ و خطیبی دربارۀ نسخه‌ها و داستان شبرنگ‌نامه، این دو پژوهشگر این متن مهم در پژوهش‌های حماسی و زبانی را تصحیح کردند. متن شبرنگ‌نامه در زمستان ۱۳۹۵ توسّط بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و انتشارات سخن منتشر شد. پس از انتشار متن، مقاله‌ای در مجلۀ آینۀ میراث در باب ويژگی‌های اساطیری و ادبی شبرنگ‌نامه (غفوری، ۱۳۹۵) انتشار یافت که گویا پیش از چاپ متن نگارش شده بود.
اصلی‌ترین ملاک‌های این تصحیح، بر اساس آنچه در بخش «روش تصحیح» مقدّمه آمده است، یکی «قاعدۀ ضبط دشوارتر» است و دیگری «تصحیح قیاسی در جاهای لازم». هر دوی این ملاک‌ها در تصحیح چنین متنی بسیار کارآمدند، ولی توجه به ویژگی‌های نسخه‌ها، می‌تواند مصحّح را به یافتن ملاک‌های دیگری در تصحیح راهنمایی کند. هر کدام از این ملاک‌ها، چه آنها که اصول پایه‌ای هر تصحیحند و چه آنها که اقتضای نسخه‌ها و ویژگی‌های خود متن هستند، باید در تصحیح هر متنی به‌صورت جداگانه اعتبار‌سنجی شوند و مصحّح در هر مورد با توجّه به اولویت ملاک‌ها، توجیهاتی برای تغییر ضبط‌ها به هم پیدا کند و ضبط اصیل را بیابد. نگارنده با بررسی ضبط‌های متن، مواردی یافته است که ضبط متن بر اساس شیوۀ پیش‌گفتۀ مصحّحان اختیار نشده است؛ همچنین ملاک‌های دیگری را مشخّص کرده است که بر اساس آنها می‌توان ضبطی مرجّح بر ضبط فعلی متن پیشنهاد داد.
مقالۀ «دربارۀ تصحیح شبرنگ‌نامه»، نوشتۀ ستایش دشتی، در شمارۀ 74-75 از فصلنامۀ گزارش میراث (دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ یکم و دوم، بهار-تابستان 1395) به انتشار رسیده است.
متن کامل این مقاله را در اینجا ببینید.