درآمدی بر فرهنگ شیعی در تاریخ نگاری عصر صفوی

با ظهور صفویان، مذهب تشیع اثناعشری و فرهنگ شیعی که از دیرباز ریشه‌های تنومندی در ایران داشته، فراگیر شد. به موازات احیای این مذهب، تمامی اجزا و عناصر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران عصر صفوی از جمله تاریخ نگاری، تحت تاثیر این تحولات قرار گرفت. مورخان دوره صفوی اشاعه فرهنگ شیعی را در نگارش آثارشان رسالت اصلی خود دانسته‌اند. این پژوهش چرایی و چگونگی توجه تاریخ نگاران عصر صفوی به فرهنگ شیعی را بازتاب داده است.

ساختار اثر

این کتاب در هفت فصل تالیف شده است. فصل اول با عنوان “مفاهیم کلیات” کلیات پژوهش شامل کلیات و مفاهیم را بیان می‌کند.

فصل دوم با عنوان “صفویان و تلاش برای ترویج مذهب تشیع” پیشگویی‌ها در مورد ظهور حاکمان طرفدار اهل بیت (ع)، نسب و مذهب صفویان و گذار از تشیع صوفیانه به تشیع متشرعانه را شرح داده و صفویان و اهل بیت (ع)، انگیزه‌های صفویان برای تاسیس حکومت مدعی پیرو اهل بیت (ع) و صفویه گرایی در بین ایرانیان را به نگارش درآورده است.

“ذکر فضایل اهل بیت (ع) ” عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در که در آن مدح اهل بیت (ع)، استمداد از اهل بیت (ع)، ذکر کرامات اهل بیت (ع) و اهل بیت (ع) در رویانگاری‌ها بررسی شده است.

نویسنده در فصل چهارم با عنوان “تولی و تبری” ابراز محبت به شیعیان و محبان، ارزش شیعیان و تقدیر از خدمات ارزشمند آنها و جایگاه سادات را تبیین کرده و معاندان اهل بیت (ع)، نحوه برخورد با مخالفان و احتجاج شاهان صفوی با سلاطین اهل تسنن را مورد تاکید قرار داده است.

فصل پنجم با عنوان “بزرگداشت شعایر شیعی” به تشریح مباحثی همچون بزرگداشت مناسبت‌ها و ترویج مناسک شیعی، زیارت بارگاه مطهر رضوی، زیارت امامزادگان، عملیات عمرانی و تجهیز حرم‌های مطهر ائمه (ع)، عملیات عمرانی در عتبات عالیات، دفن مشاهیر دوره صفوی در بارگاه‌های مطهر و نذورات و هدایا برای اهل بیت (ع) اختصاص دارد.

فصل ششم با عنوان «مهدویت» مهدی باوری در آستانه ظهور صفویان، اخبار نزدیک بودن زمان ظهور، مدعیان مهدویت و نظریه اتصال حکومت و ارتباط پادشاهان صفوی با امام زمان (ع) را بررسی کرده است.

«آسیب‌شناسی اتکا بر گزارش‌های مورخان صفوی در مورد ترویج فرهنگ شیعی» عنوان هفتمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن درباری بودن برخی کتاب‌های تاریخی، تاثیر فضای ترویج گسترده مذهب تشیع و تاثیر گسترش توجه به عوامل فرامادی به رشته تحریر درآمده است.

علاقه‌مندان برای خرید اینترنتی این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی http://shop.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.