میراث مکتوب- نشست تخصصی «کتاب‌آرایی» به همت معاونت پژوهشی دانشگاه بین‌المللی سوره و با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، در چهارمین دوره بزرگداشت ملی و بین‌المللی حکیم نظامی، شاعر پارسی‌گوی قرن ششم هجری، روز شنبه هجدهم اسفند ۱۴۰۳ در سالن اجتماعات دانشگاه سوره برگزار شد.
در این نشست، استادان دانشگاه سوره، مهدی محمدی با موضوع جانورنگاری در نسخه خمسه طهماسبی، مهدی خانکه با موضوع پیکره‌نگاری در نسخه خمسه نظامی و میثم حسنخانی با موضوع اقتباسی آزاد از داستان روز دوشنبه هفت گنبد نظامی و شکل‌گیری اسناد قباله‌های ازدواج در ایران، به ایراد سخن پرداختند.
سخنرانی دبیر علمی نشست
در ابتدای این نشست، مهران هوشیار، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره و دبیر علمی این نشست، با اشاره به پیشینه تمدنی ایران، اظهار کرد: ایران عزیز سابقه‌ای به گستره یک دریای عظیم دارد که ساحل و عمق این دریا بسیار وسیع است.
وی تأکید کرد که ارزش کار حکیم نظامی تنها در شعر پارسی سرودن او خلاصه نمی‌شود، بلکه قدرت داستان‌پردازی و روایتگری او نیز بی‌نظیر یا کم‌نظیر است، به‌گونه‌ای که شاعران و حکیمان پس از او نیز از آثارش تأثیر پذیرفته‌اند.
بررسی جانورنگاری در خمسه طهماسبی
در ادامه، مهدی محمدی درباره جانورنگاری در نسخه خمسه طهماسبی سخن گفت و بیان کرد: در نسخه طهماسبی، تمامی تصاویر شامل تشعیرهایی هستند که در آن‌ها جانوران به اشکال گوناگون ترسیم شده‌اند.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های برجسته جانورنگاری در خمسه نظامی این است که نقاشی ایرانی برخلاف برخی سبک‌های دیگر، عناصر تکراری ندارد و از تنوع بالایی برخوردار است.
پیکره‌نگاری در خمسه نظامی
مهدی خانکه، دیگر سخنران این نشست، با اشاره به تأثیر شعر فارسی بر سایر هنرها، گفت: شعر فارسی بستری مناسب برای پرورش سایر هنرها فراهم کرده است و اگر شعر فارسی نبود، بسیاری از آثار هنری در جهان خلق نمی‌شد.
وی همچنین تأکید کرد که گستره زبان فارسی از ایران فراتر رفته و در جهان علم و ادب تأثیرگذار بوده است، به‌گونه‌ای که در بناهای تاریخی و میراث فرهنگی بسیاری از کشورهای همسایه، اشعار فارسی به چشم می‌خورد.
خانکه در ادامه با اشاره به جایگاه حکیم نظامی در ادبیات فارسی تصریح کرد: حکیم نظامی همانند فردوسی، عنوان «حکیم» را به‌درستی دریافت کرده است، چرا که دانش و اندیشه‌های او در شعرهایش انعکاس یافته است.
وی افزود: پیکره‌های موجود در خمسه طهماسبی دارای جنبه‌های آسمانی و زمینی هستند که براساس مکاتب هنری تبریز و شیراز در نسخه‌های خمسه نظامی بازتاب یافته‌اند.
مقام زن در اندیشه حکیم نظامی
در پایان، میثم حسنخانی درباره پیشینه قباله‌های ازدواج در ایران سخن گفت و اظهار کرد: قدیمی‌ترین قباله‌های ازدواج موجود، متعلق به عصر صفوی است، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که این اسناد پیش از آن نیز در ایران وجود داشته‌اند.
وی بر اهمیت جایگاه زنان در فرهنگ ایرانی تأکید کرد و افزود: صدور قباله‌های ازدواج برای زنان، قدمتی چند قرنی در ایران دارد و این احترام به جایگاه زنان، در جهان کم‌نظیر است.
حسنخانی در پایان با اشاره به دیدگاه نظامی درباره زنان گفت: حکیم نظامی روز دوشنبه را روز زن می‌داند و در داستان هفت گنبد از مجموعه خمسه، نگاه آرمانی خود را درباره زن بیان می‌کند.
وی توضیح داد که نظامی، ماه‌پیکر را به‌عنوان زن آرمانی خود معرفی می‌کند و سه ویژگی مهم برای او قائل است: حکیم بودن، خودباوری و خودآگاهی.
منبع: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی