میراث مکتوب- ابن سینا (370- 428) در خطبۀ کوتاهی که توحیدیه خوانده شده، فشرده دیدگاه فلسفی خود را در باب ذات اقدس خدای متعال، امکان‌ناپذیری اطلاق مقولات بر او، صفات او، ارکان نظام هستی، ترتیب موجودات، حکمت خلقت، جایگاه انسان و فیض و هدایت الهی بیان کرده است.
ترجمه‌ای نیز از این خطبه از حکیم عمر خیام موجود است. خیام به ترجمه اکتفا نکرده و گاهی نکاتی توضیحی در شرح آن گفته و از سخن ابن سینا ـ که از او با عبارت «این بزرگ» تعبیر کرده ـ دفاع و رفع شبهه کرده است.
دکتر نجفقلی حبیبی در مقاله‌ای که در شمارۀ 18 دوفصلنامۀ جاویدان خرد به چاپ رسیده ضمن معرفی این مقاله و ترجمۀ آن به تصحیح آن پرداخته است.
متن کامل این مقاله را در اینجا ببینید.