میراث مکتوب – اگرچه غزلهای ناب حافظ (علیه الرحمه) به سبب پیچیدگی های کلامی و موضوعی و همراه بودن با استعارات و اشارات و ایهامات ذهنی و زبانی، قابلیت چندانی برای تصویر سازی ندارند، با وجود این، همین اشعار دلکش به ویژه آنها که از عنصر خیال و خلاقیت حافظانه برخوردار هستند، الهام بخش هنرمندان و نگارگران مکتب تبریز برای تبدیل زبان شعر به زبان تصویر بوده است
.
یکی از نمونه های موفق نسخه های مصور دیوان حافظ(علیه الرحمه) نسخه معروف به سام میرزا (ت:922 قمری)پسر شاه اسماعیل و برادر شاه تهماسب صفوی است که در آن، پنج نگاره بسیار زیبا و ارزشمند به خامه سلطان محمد تبریزی، نقاش و نگارگر بزرگ آذربایجان در عهد صفوی، خلق شده است.
سلطان محمد نقاش تبریزی در این نگاره ها، سرای پیر مغان،عید فطر و جام شراب، بازی چوگان، مجلس وعظ، چهره مغبچگان، پرتو نور ماه بر عارض ساقی سیم ساق،شاهدان شیرین کار ،فرشته رحمت و مضامین حافظانه دیگری را بر مبنای اشعار خواجه شیراز و بر اساس مکتب هنری تبریز، نقاشی کرده است.
در شماره اول مجله فرهنگی و هنری سفینه تبریز-ذیل مدخل حافظ در هنر آذربایجان- که خوشبختانه با استقبال شایان تحسین اهالی فرهنگ و هنر و به ویژه ادبیات و تاریخ مواجه شده، دو مقاله ارزشمند در باب ارتباط مکتب نگارگری و نقاشی تبریز با دیوان حافظ درج شده است.
مقاله اول به قلم هنرمند صاحبنام و بزرگ؛استاد آیدین آغداشلو است که در ضمن آن به بررسی ظرفیت های دیوان حافظ در عرصه نقاشی پرداخته شده و کار هنری سلطان محمد نقاش تبریزی تحلیل گردیده است. مقاله دوم با عنوان (نگارگری دیوان حافظ بر مبنای مکتب تبریز )؛ یادداشتی ارزشمند از دکتر محمدحسن سمسار؛ استاد دانشگاه تهران و مدیر بخش هنر و معماری مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی است.
اینک با نثار درود به روان هنرمندان فقید آذربایجان که در راه احیا و تخلید مآثر ملی این سرزمین، کوشش کرده اند، نمونه ای از کار هنری سلطان محمد نقاش تبریزی را تقدیم می کنیم…
محمد طاهری خسروشاهی
سفینه تبریز