میراث مکتوب- «حمایت حقوقی از میراث فرهنگی ناملموس، از جنبه تطبیقی» با ترجمۀ کوثر فیروزپور و علیرضا گودرزی منتشر شد.
مرکز میراث ناملموس تهران ترجمۀ فارسی کتاب «حمایت حقوقی از میراث فرهنگی ناملموس، از جنبه تطبیقی» را منتشر کرده است. این کتاب که اصالتاً به زبان انگلیسی به ویراستاری پروفسور پی‌یر لوئیجی پتریلو، حقوقدان ایتالیایی متخصص حوزۀ حقوق میراث فرهنگی ناملموس تهیه و تنظیم شده است، به توصیف چارچوب حقوقی حمایت از میراث فرهنگی ناملموس در سراسر دنیا پرداخته و متخصصانی از ژاپن، جمهوری کره (کره جنوبی)، مکزیک، اسپانیا، ایتالیا، قبرس، اردن و بورکینافاسو گرد هم آمده‌اند تا این پروژه‌ی پژوهشی-تطبیقی را به انجام برسانند. این کتاب محصول طرحِ پژوهشی بلندمدتی‌ست که از سوی مرکز تحقیقات غذا و تغذیه ایتالیا و کرسی یونسکو در میراث فرهنگی ناملموس و حقوقی تطبیقی دانشگاه رم اونیتِلما ساپیتنزا به انجام رسیده است.
این کتاب دارای شش فصل است که در فصل اول به کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس (کنوانسیون ۲۰۰۳) پرداخته شده است. در این فصل به موضوعاتی همچون ضرورت پر کردن خلأ ناشی از کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان طبیعی، اهداف آن کنوانسیون، تعریف میراث فرهنگی ناملموس، سنت، اجتماعات انسانی، محیط فرهنگی، مطابقت با حقوق بشر، حقوق مردمان بومی، و حقوق مالکیت معنوی در میراث فرهنگی ناملموس پرداخته شده است.
فصل دوم شامل دو مقاله در حوزۀ آمریکای لاتین با محوریت حمایت حقوقی از میراث فرهنگی ناملموس دو کشور برزیل و مکزیک است. در مقالهی اول نقاط عطف حقوق و رابطه‌ی برزیل و یونسکو، اجرای سیاست‌های فرهنگی میراث ناملموس در این کشور و میراث فرهنگی و شاهکارهای شفاهی و ناملموس برزیل را در برگرفته است. مقالهی دوم به وضعیت مکزیک پیش از یونسکو، اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳ در آن کشور و نهایتاً به تنوع فرهنگ بیان شده در محصولات سنتی مکزیک پرداخته است.
فصل سوم نیز دارای دو مقاله در حوزه‌ی آسیاست که بر حمایت حقوقی از میراث ناملموس در ژاپن و جمهوری کره (کره جنوبی) متمرکز است. در مقالهی اول این فصل به موضوعاتی همچون نقش دولت ژاپن در یونسکو، حمایت از میراث فرهنگی ناملموس در سطح ملی، آثار فرهنگی ناملموس مهم، آثار فرهنگی فولکلور ناملموس مهم، روش‌های حفاظتی منتخب، بونراکو نمونه‌ای در پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و نهایتاً روند نامزدی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو مورد توجه قرار گرفته‌اند. مقالهی دوم که به حقوق میراث ناملموس در جمهوری (کره جنوبی) پرداخته عناوین زیر را در خود جای داده است: سازمان‌های قانونی در حمایت از میراث ناملموس، نظام حمایت ملی، مطالعه موردی: درج آریرانگ در فهرست معرف و تاریخچه و ارزش‌های میراث.
فصل چهارم همچون دو فصل ماقبلش دارای دو مقاله در حوزه‌ی خاور میانه و آفریقاست. از میان کشورهای خاور میانه اردن هاشمی و کشور بورکینافاسو از میان کشورهای آفریقایی انتخاب شده‌اند. مقالهی اول این فصل که به وضعیت حمایت حقوقی از میراث فرهنگی ناملموس در اردن هاشمی اختصاص دارد در ابتدا به نقش دولت در ارتباط با یونسکو و سپس به موضوعاتی مثل حمایت از میراث فرهنگی ناملموس در سطح ملی، ظرفیت‌سازی، آگاهی‌افزایی مربوط به کنوانسیون و میراث فرهنگی ناملموس، میراث فرهنگی ناملموس و قوانین و نهایتاً مطالعه موردی: فضای فرهنگی بادیه‌نشینان در پترا و وادی روم (اردن) به‌عنوان شاهکار میراث شفاهی و ناملموس بشری پرداخته شده است. در مقالهی مربوط به بورکینافاسو به چارچوب حقوقی و نهادی میراث فرهنگی ناملموس، ضعف‌های چارچوب حقوقی و چشم‌انداز بهبود، اقدامات پاسدارانه از میراث فرهنگی ناملموس، پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس: مستندسازی، اقدامات و شیوه‌های مربوط به صنایع نساجی سنتی، و موردکاوی: تهیه نامزدی چند ملیتی تحت عنوان بیان‌ها و شیوه‌های فرهنگی مرتبط با بلافون جوامع ستوفو در مالی و بورکینافاسو پرداخته شده است.
فصل پنجم در مقایسه با فصول دیگر مطول‌تر است و به حوزه‌ی قاره‌ی اروپا اختصاص دارد. این فصل دارای سه مقاله در خصوص وضعیت میراث ناملموس، بهترتیب، در سه کشور قبرس، اسپانیا و ایتالیاست. در مقالهی نسبتاً کوتاه مربوط به کشور قبرس به موضوعاتی زیر توجه ویژه شده است: قبرس و یونسکو، کنوانسیون ۲۰۰۳ و پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در سطح ملی، اقدامات قبرس در اجرای کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس، و چهارده‌سال پس از تصویب کنوانسیون یونسکو: موفقیت‌ها و چالش‌ها. در مقالهی بعدی به وضعیت میراث فرهنگی ناملموس در کشور اسپانیا پرداخته شده است. در ابتدای مقاله ارتباط آن کشور با یونسکو و سپس بهترتیب توسعه‌ی مقررات مربوط به میراث فرهنگی ناملموس در اسپانیا، سیاست‌های میراث فرهنگی ناملموس در آن کشور، تهیه فهرست‌ها، برنامه‌ی ملی و اولین اعلامیه میراث ناملموس: راز الچه ملحوظ نظر قرار گرفته‌اند. در مقالهی سوم و پایانی این فصل به حمایت حقوقی از میراث فرهنگی ناملموس در ایتالیا پرداخته شده است. نویسندگان این مقاله به مسائلی همچون نقش ایتالیا در رابطه با یونسکو، موقعیت ایتالیا در جریان مذاکرات کنوانسیون میراث فرهنگی ناملموس، چارچوب حقوقی میراث فرهنگی ناملموس در نظام سیاسی چندلایه، میراث فرهنگی ناملموس ایتالیایی ثبت شده در فهرست معرف: تهدیدها و چالش‌ها و حقوق مالکیت فکری به‌عنوان اقدامات پاسدارانه پرداخته‌اند.
فصل ششم که فصل پایانی این کتاب است شامل نتیجه‌گیری کل مطالبی‌ست که در کتاب توسط افراد مختلف مطرح شده است. پروفسور پتریلو، ویراستار کتاب، در این بخش به هدف غایی این پژوهشِ مشترک پرداخته و دلایل انجام این پروژه را مطرح کرده است. وی و دیگر نویسندگان کوشیده‌اند تا به سؤالات زیر پاسخ دهند: چقدر کنوانسیون میراث فرهنگی ناملموس بر قانون‌گذاری‌های داخلی و یا جهش چارچوب‌های قانونی آن‌ها در خصوص میراث فرهنگی ناملموس اثرگذار بوده است؟ اثرات عملی این تغییر قوانین بر هویت میراثی در جوامع ملی چقدر بوده است؟ پاسخ به پرسش‌های بالا را می‌توان ذیل این عناوین پیدا کرد: منطق و روش تحقیق حقوق تطبیقی ناظر بر میراث فرهنگی ناملموس، چه حمایتی پیش از کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو وجود داشته است؟ آثار و چشم‌اندازهای کنوانسیون ۲۰۰۳ و نظام‌های حقوقی و نهایتاً اسناد حقوقی حمایت از میراث فرهنگی ناملموس: بهسوی حمایت حقوقی جهانی از تنوع زیست فرهنگی؟
این کتاب به‌صورت رایگان برای همه‌ی مخاطبان در کتابخانه دیجیتال مرکز میراث ناملموس تهران به نشانی http://tichct.ir/digital-library/ichclp قابل دسترسی است.
شروین معظمی گودرزی
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس مرکز میراث ناملموس تهران