میراث مکتوب- روزنامه «ادب» با مدیریت صادق ادیب‌الممالک فراهانی در اواخر دوران ناصرالدین شاه و دوره سلطنت مظفرالدین شاه منتشر میشد. این روزنامه در ابتدا با عنوان «جریده ادب» و پس از چندی فقط با نام «ادب» در سه دوره مختلف منتشر شده است.
در دوره اول، این روزنامه در شهر تبریز و هر ده روز یکبار با چاپ سنگی منتشر شد. انتشار آن از سال 1316 هجری قمری آغاز شد و در 17 شماره که دو شماره از آن مصور بود، ادامه یافت. در زمان انتشار نشریه، ادیب‌الممالک نائب رئیس مدرسه لقمانیه تبریز بود و علاوه بر مقالات سیاسی و اجتماعی، بعضی از قصاید خود را نیز در این روزنامه منتشر کرده است.
روزنامه ادب از تبریز به قفقاز بعد به خوارزم و پس از آن به مشهد انتقال یافت.
دوره دوم انتشار این نشریه مربوط به انتشار آن در مشهد است. روزنامه «ادب» از 14رمضان 1318 تا شوال 1320 هجری قمری به‌صورت هفتگی چهارشنبه‌ها با چاپ سنگی منتشر شده است. انتشار این روزنامه در مشهد سه سال بیشتر طول نکشید.
شماره‌های سال سوم دارای تصاویر و کاریکاتور است و می‌توان گفت روزنامه ادب در مشهد از اولین روزنامههای دارای کاریکاتور است. پیش از آن روزنامههای مصور، تنها تصاویری از شاهزادگان زمان خود داشتند.
نقاش این کاریکاتورها در مشهد حسین الموسوی، نقاش‌باشی آستان قدس رضوی است.
دوره سوم روزنامه، ایام انتقال آن به تهران است. طبق دستور مظفرالدین شاه، ادیب‌الممالک مأمور میشود که اداره روزنامه را از مشهد به تهران منتقل کند و اولین شماره «ادب» در تهران در تاریخ 27رجب 1321 هجری قمری منتشر میشود. این روزنامه در تهران دو شماره در هفته در روزهای دوشنبه و چهارشنبه منتشر میشد.
کاریکاتورهای این دوره روزنامه از نظر تاریخی مهم و بیانگر وقایع روز و اوضاع مملکت‌اند.
آخرین شماره روزنامه ادب در تهران در تاریخ 18 ربیع‌الثانی1324 هجری قمری منتشر شد.
«کاوشی در گنجینه کتابخانه ملی»، عنوان برنامه‌ای هفتگی است که هر بار یکی از آثار ارزشمند و کمتر دیده‌شده موجود در گنجینه کتابخانه ملی ایران را به عموم مردم معرفی می‌کند.
منبع: کتابخانه ملی