میراث مکتوب – محمد طرزی افشار، شاعر ایرانی عهد شاه عباس دوم و شاه صفی از ایل افشار بود که در اوایل سدۀ یازدهم به سال 1060 هجری قمری در روستای طرزلوی در اطراف ارومیه – که امروزه جزو خود ارومیه است – به دنیا آمد. طرزی در همان دیار نشو و نما یافت.
به گفتۀ بعضی تذکره نویسان 17 ربیع الاول 1060 قمری، روز تولد محمد بن عبدالله، طرزی در نجف بوده است. طرزی در ایام کودکی بسیاری از علوم زمانه را نزد روحانی رستای خود که مردی عالم و خداشناس بود فراگرفت. سپس برای علم آموزی و دانش اندوزی بیشتر به ارومیه عزیمت نمود. در این شهر با شوق و شور فراوان از استادان باذوق و صاحبدلان نکته ها آموخت و توشه ها اندوخت.
مختصر نوشته هایی که به زندگی و اشعار وی پرداخته اند از ذوق و قریحۀ شاعری وی در همان نوجوانی سخن گفته اند.
طرزی افشار در تذکرۀ مجمع الفصحا چنین معرفی شده است:
«او مردی ظریف و خوش طبع ، عاشق پیشه، صاف اندیشه و از شعرای صفویه بوده است. اختراعی از طرز سخن گویی کرده این شیوۀ هم طرزی است.»
در کتاب «دانشمندان آذربایجان» تألیف محمدعلی تربیت از طرزی افشار به عنوان شاعری بدیعه گود و ظرافت جو یاد شده که در اشعار خود مصادر و صیغ جعلی ایجاد و استعمال می کرده است.
محمد تمدن که توجه خاصی به طرزی داشته، طی ١٥ سال به جمع‌آوری اشعار او مشغول بوده و پس از تصحیح٬ آن‌ها را در چاپخانه‌ای در رضاییه به دست طبع سپرده (سال ١٣٠٩). وی با تحقیق و تفحص بسیار و استناد به غزلیات و قصاید شاعر، زندگی‌نامه‌ای برای او تدوین کرده که در ابتدای دیوان شعر طرزی افشار به چاپ رسیده است. او در چاپ دوم دیوان در سال 1338 در مقدمه دربارۀ طرزی چنین می نویسد: «بنابر تحقیقات عمیق متقنه، طرزی افشار ، یکی از شعرای اواسط قرن یازدهم هجری بوده، چکامه پردازی است شیرین زبان و سخندان، ادیبی است نکته سنج و بلیغ البیان معاصر شاه صفی و شاه عباس ثانی و دربار سلطنتی دارای رتبۀ بلند و مقام ارجمندی بوده، خودش از ایل جلیل افشار و مولدش یکی از قرای ارومیه می باشد.»
طرزی اولین کسی‌ست که در شعر فارسی اقدام به نحوشکنی کرده و طرز تازه ای را در نحو زبانی اختراع کرده. او از مصدرها و صیغه‌های جعلی (با فرمول: اسم + یدن) به کرات استفاده کرده. طرزی در این شیوۀ ابداعی با بی پروایی پیش رفته و از ساخت و استفادۀ مکرر کلمات نامأنوس و عجیب هراسی به دل راه نداده است.
چاپ جدید دیوان طرزی افشار به تازگی با تصحیح، توضیح و تعلیق دکتر فاطمه مدرسی و دکتر وحید رضائی حمزه کندی در 350 صفحه، شمارگان 500 نسخه از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با همکاری بنیاد پژوهشی شهریار به بهای400000 ریال در قطع وزیری (سال 1393) منتشر شده است.