میراث مکتوب – بخش چشمگیری از وامواژههای زبان فارسی امروز را واژههای عربی تشکیل میدهند که تعداد آنها بیش از هفتهزار برآورد شده است.
شماری از این واژهها در جریان ورود به فارسی دچار تحولات آوایی و املایی و معنایی شدهاند که پژوهش حاضر فقط تحولات آوایی این واژهها را، چه در فارسی رسمی و چه در فارسی گفتاری، گزارش میدهد و به تحولات املایی و معنایی آنها نمیپردازد. از طرفی، دستگاه واجی زبان عربی با دستگاه واجی فارسی تفاوتهای اساسی دارد؛ مثلاً «ذ»، «ز»، «ض» و «ظ» در عربی واجهای متمایزی هستند، حالآنکه در فارسی یک واجاند. در این پژوهش، اینگونه تفاوتها مورد نظر نبوده است و فقط تحول بارز واکهها، مثلاً تبدیل فتحه به کسره یا برعکس، و نیز حذف یا اضافه یا تبدیل واجهای دیگر بررسی شده است. از همین رو، در آوانگاری کلمات در این کتاب تفاوتی میان آواهای عربی و فارسی گذاشته نشده است تا مقایسه آسانتر باشد.
روش کار در این مجموعه به این صورت بوده است که نویسنده ابتدائاً واژههای عربی موجود در شش فرهنگ را استخراج و ویژگیها آنها را ثبت کرده است. فرهنگهای مذکور عبارتاند از: فرهنگ روز سخن (حسن انوری)، فرهنگ معاصر انگلیسی ـ فارسی (محمدرضا باطنی)، فرهنگ کوچک فارسی ـ انگلیسی (سلیمان حییم)، فرهنگ آوایی فارسی (گیتی دیهیم)، فرهنگ فارسی امروز (غلامحسین صدری افشار و دیگران)، فرهنگ فارسی عامیانه (ابوالحسن نجفی). نگارنده پس از استخراج این واژهها، آنها را در هفده فرهنگ عربی جستوجو و تفاوتهای آوایی و املایی و معنایی آنها را، در مقایسه با صورت فارسیشدهشان، یادداشت کرده است. در بخش اول این مجموعه تحولات واجها بر اساس آوانگار لاتینی آنها و به ترتیب الفبای لاتینی آمده است. در بخش دوم نیز فهرست الفبایی واژههای بررسیشده بههمراه تلفظ و اصل عربی آنها به دست داده شده است.
کتاب «تحول آوایی واژههای عربی در فارسی» نوشتۀ آقای بهروز صفرزاده است که انتشارات کتاب بهار آن را در ۱۵۸ صفحه و به بهای ۱۰۰۰۰۰ ریال منتشر کرده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی