میراث مکتوب – شناختن اندیشه‌های اخلاقی و تعلیمی بزرگان ادبی جز با مطالعهٔ آثار به جا مانده از آنان امکان‌پذیر نیست. اندیشه های بزرگان ادبی و شعرا، گاه در پرده نثر نمایان است و گاه در میان نظم. نثر یا نظم، گاه شکل داستانی به خود می گیرد. نظامی گنجوی یکی از برترین داستان سرایان منظوم بازبانی پویا و تصویری است. هنر داستان پردازی نظامی در هفت پیکر و برجسته ترین بخش آن هفت گنبد، جلوه ای بی بدیل دارد. در این مقاله کوشش شده است ضمن ارائه تعاریف روشن و جامع از عناصر داستانی، با شیوه توصیفی – تحلیلی قواعد حاکم بر ساختار قصه های هفت گنبد بررسی گردد. برای تحقق این هدف، ابتدا به بیان ویژگی های زبان داستانی نظامی و سپس به معرفی مختصر هفت پیکر و شخصیت بهرام پرداخته شده است. آنگاه با تعریفی کوتاه از عناصر داستان، هریک از قصه های هفت گنبد بر اساس عناصر داستانی نظیر پیرنگ، صحنه پردازی، درون مایه، شخصیت، لحن و حقیقت مانندی تحلیل و از نظر فنی ارزش گذاری شده است. این مقاله بر اساس تحلیل عناصر برجسته داستانی، می دارد که نظامی در داستان نویسی از سنت قصه در قصه گفتن بهره می برد و برای تازگی بخشیدن به داستان خویش، از شگرد صحنه پردازی های پویا، توصیفات بیرونی حیرت انگیز و گره افکنی های متعدد در پیرنگ استفاده کرده است. در دیگر عناصر، داستان های نظامی عموماَ از ویژگیهای قصه های کهن برخوردار است.
آنچه در بالا مطالعه کردید چکیده مقاله «تحلیل عناصر داستانی در هفت گنبد نظامی گنجوی» نوشته یوسف گل‌پرور و دکتر محمدحسین محمدی است که در کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، شماره ۲۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ به چاپ رسیده است.
متن کامل این مقاله را در فایل پایین مشاهده کنید
توضیح عکس: یک نسخه نایاب از منظومه هفت‌پیکر نظامی گنجوی، متعلق به موزه پرگامون، آلمان.