میراث مکتوب- کتاب «تاریخ علم در تمدن اسلامی» نوشته محمدعلی چلونگر و محمدباقر خزائیلی براساس سرفصل‌های درس تاریخ در تمدن اسلامی در سه فصل تدوین شده و بر آن است که تاریخ علم در تمدن اسلامی را بر پایه اسناد و مدارک معتبر و معقول بررسی کند.
فصل اول کلیات موضوعاتی چون رابطه اسلام و علم و جایگاه علم در اسلام، جایگاه علمی ایرانیان در دوران باستان و دوران اسلامی، معرفی حوزه علمی اسکندریه، معرفی علومی که از تمدن‌های دیگر به دنیای اسلام انتقال یافت، طبقه‌بندی علوم در دنیای اسلام و علل گرایش مسلمانان به علوم مختلف را مدنظر قرار داده است.
فصل دوم با عنوان تاریخ علوم غیردینی در تمدن اسلامی؛ به تاریخ ریاضیات، نجوم، تاریخ طبیعی، علم‌الحیل یا مکانیک، شیمی، فیزیک، پزشکی، فلسفه، منطق، تاریخ‌وجغرافیا می‌پردازد.
فصل سوم تاریخ علوم دینی در تمدن اسلامی، به تاریخ علومی مانند قرائت، تفسیر، حدیث، اصول، فقه، فقه‌کلام و عرفان و تصوف توجه کرده است.
در مقدمه کتاب درباره اهمیت تاریخ علم آمده است: «تاریخ علم جزئی از تاریخ است و همان‌گونه که هیچ ملتی نمی‌تواند تاریخ گذشته خود را فراموش کند و به کنار زند، تاریخ علم را هم نمی‌توان به دلیل آنکه مربوط به علوم قدیم است، کناری نهاد و نیاموخت و تدریس نکرد. در تاریخ علم همیشه اینگونه نیست که زنده کردن و دوباره رواج‌دادن آن علوم مهم باشد تا در نتیجه گفته شود چنین عملی در بسیاری از حوزه‌ها بی‌حاصل است».
نویسندگان همچنین توضیح می‌دهند که آگاهی از تاریخ علم به فهم حوزه‌های دیگری از فرهنگ و تمدن یک ملت کمک می‌کند و گاه کلید فهم مشکلات می‌شود. آگاهی از تاریخ علم در واقع، آگاهی از اخلاق علمی و آشنایی با روح و سرگذشت دانشمندان بزرگ گذشته است. تاریخ علم در اسلام نیز در پی آن است که توان‌بخشی از فرهنگ جهانی و سنت‌های فکری در این رشته از فعالیت‌های حیاتی انسان را بازسازی کند و جریان‌های تاریخی و سیر اندیشه‌ها در زمان و مکان را بازشناساند و نقش تمدن جهانی اسلام را در این میان تعیین کند.
کتاب «تاریخ علم در تمدن اسلامی» نوشته محمدعلی چلونگر و محمدباقر خزائیلی در ۲۹۳ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۱۶۸۰۰ تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شده است.
منبع: ایبنا