میراث مکتوب – دورهٔ پادشاهان مملوکی (۹۲۲-۹۸ ه. ق / ۱۵۱۷- ۱۲۵۰م) از دوره های شگفت انگیز در تاریخ منطقهٔ عربی و جهان اسلام به طور عام، و مصر و شام به طور خاص است.
دولت پادشاهان مملوکی در بحبوحهٔ جنگهای صلیبی در حالی بر سر کار آمدند که جهان اسلام را دو خطر خارجی از شرق و غرب تهدید می کرد. صلیبی ها در این دوره متوجهٔ مصر شدند و این سرزمین را تهدید می کردند. همزمان طوفان مغول بساط خلافت عباسی را که نماد سیادت معنوی بر دولتهای مسلمان و عامل اتحاد جهان اسلام بود، برچید. در این میان نزدیک بود با پیمانی مغولی – صلیبی جهان اسلام دچار فاجعه ای عمیق تر شود که در این اوضاع حساس و سرنوشت ساز، دولت مملوکی نقش تاریخی خود را به خوبی ایفا کرد. آنها دو افتخار مهم کسب کردند: به جنگهای صلیبی پایان دادند و صلیبی ها را کاملا از سرزمینهای اسلامی بیرون راندند و دیگر آنکه در همین دوره در نبرد عین جالوت با شکست دادن سپاهیان مغول به افسانه شکست ناپذیری آنان نیز پایان دادند و مانع پیشرفت مغولان به سوی غرب جهان اسلام شدند.
در اثر حاضر مؤلف بعد از شرح و توضیح چگونگی روی کار آمدن دولت مملوکی و مفاهیم سیاسی و وقایع مهم این دولت، از اوضاع اجتماعی مصر تحت سلطه مملوکیان سخن میگوید و با تیزبینی، میزان دخالت دولت در کارهای مردم و تاثیر مسائل سیاسی در اوضاع اجتماعی را به تصویر می کشد. به دلیل نقش مهمی که دولت مملوکی در تاریخ اسلام، آن هم در حساس ترین دورهٔ تاریخی خود و در مهمترین سرزمینهای اسلامی (مصر و شام) ایفا کرد، بررسی تحولات سیاسی، اجتماعی و با دستاوردهای تمدنی این دولت برای پژوهشگران و علاقمندان تاریخ و تمدن سرزمینهای اسلامی ضروری و مفید ارزیابی می شود.
قاسم عبده قاسم، تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره پادشاهان مملوکی، ترجمه: بهزاد مفاخری، تهران، سروش، 380 صفحه، 250000 ریال، 1396.