میراث مکتوب – مسافرت به منظور کسب دانش، بویژه معلومات دینی و نیز با هدف تجارت بمثابه واقعیت اجتماعی و اولویتی اشنا در آسیای میانه و خلیج فارس می باشد که از جمله رهاورد تاریخی ان ظهور گروه هائی است پر اوازه که در سالهای اخیر بسیار از انها گفته و شنیده ایم. برای نمونه میتوان به «مجاورین» و یا نیز «معاودین» اشاره کرد که ابعاد تجاری، مذهبی و خانوادگی حضورشان فرامنطقه ای و فرامرزی است.
مجاورین به گروهی اطلاق می شود که محل سکونت خود را در نزدیکی و یا همسایگی با مراقد مقدسه و بارگاههای زیارتی قرار میدهند و در شهرهائی چون مشهد و نحف و کربلا به شکلی گسترده زندگی میکنند. و معاودین افرادی هستند که مجاور بوده و تحت فشار روابط غیر حسنه ایران و عراق از شهرهای زیارتی اخراج شده اند که میتوان به نمونه افغانها و ایرانیان مقیم نجف و کربلا اشاره کرد که از اواخر دهه چهل در زمره عودت داده شدگان قرار گرفتند. و نیز در کنار این گروهها میتوان به گروه زائران اشاره کرد که به دلیل تحولات اقتصادی، جمعیتی و نیز به لطف امکانات ووسائل ارتباطی مدرن بر تعدادشان در سالهای اخیر افزوده شده است.
به عبارتی در کش و قوس چنین سفرهائی شهرهای مذهبی در محدوده خراسان، در عتبات، عربستان و .. به دلیل زیارت و فعالیتهای اقتصادی مرتبط ، همیشه بوِیژه در سالهای اخیر چهار راههای رفت و امد و حرکتهای وسیع مردمی بوده و تحت تاثیر پویائی های ان و ابعاد پیچیده زیارتی، خانوادگی، تجاری و نیز سیاسی قرار داشته اند.
اما واژه های کنونی مورد استفاده در حوزه سیاسی بویژه درچارچوب مطالبات دولت ملت ها و سازمانهای بین المللی، منطق حرکتهای عمیق تاریخی را نادیده گرفته و به نوعی ناقض این پویائی ها و ابعاد اجتماعی انهاست، و لاجرم انها را به مقولاتی حاشیه ای، محدود و چه بسا خطر ناک تقلیل مید هد. واژه هائی چون مهاجر، پناهنده سیاسی و اقتصادی، در کنار سوء ظن های رایج نسبت به این اقشار، انها را در بهترین شکل در غالب گروهای قاچاقچی و قانون گریز محدود و محصور می سازد. بویژه که بحرانهای منطقه ای و پی امدهای جنگ، سفر را به دلیل حفظ جان و امنیت تشدید و رفت و امد های مرزی را تقویت می کند که باز تاب ان از طرفی بر حوزه تحولات دینی و نیز حوزه مالکیت بویژه مالکیت ارضی، و از طرف دیگر بر ساختار دولت ملتها وتحکیم قدرت قابل ملاحظه می باشد هر چند هم زمان پی امدهای این حرکتها بر تعریف محدوده قدرت و حاکمیت نیز بی تاثیر نبوده باشد.
در جلسه ای که به کوشش مرکز ایرانشناسی فرانسه برگزار میشود، فرصتی خواهد بود برای طرح یکی چند از این مقولات که با تمرکز بر روی تجربه یکی از چهره های شاخص روحانیون اهل تشیع درافغانستان، ایت الله صالحی که میان قم و کابل و نجف در رفت و آمد می باشد به انها خواهم پرداخت.
این جلسه با حضور فریبا عادل خواه با عنوان «تاثیرات سیر و سفرهای فرامرزی، جایگاه ان و ابعاد بیشمارش در تحولات شبکه های اجتماعی ـ دینی در حوزه خراسان بزرگ و بین النهرین»
23 خرداد سال جاری ساعت 16 در انجمن ایران شناسی فرانسه (تهران، خیابان فلسطین، خیابان نظری، کوچه ادیب، پلاک یک برگزار می شود.
.این کنفرانس به زبان فرانسه و ترجمه به فارسی برگزار می شود .