میراث مکتوب- این مصراع بیتی از شاهنامه، از باشکوهترین سرودههای حکیم فردوسی است. اگر فرهنگ را به معنای رایج آن یا به معنای خاص آن که اخلاق و کردار است بدانیم، تندرستی اعصاب و روان آدمی را بدان گره زده و مشروط کرده است. سلامتی هر جامعهای به تعادل در آن جامعه و پرهیز از تندروی بستگی دارد. عافیت و صحت روان آحاد مردم یک ملت، در اعتلا، شکوه و شکوفایی فرهنگ و هنر آن جامعه بسیار مرتبط است. به همین سبب کتاب و کتابخوانی، مهمترین عامل رونق فرهنگی هر جامعه است. تمدن ایران بزرگ، چه در دورۀ ایران باستان و چه دورۀ شکوهمند اسلامی، اگر مایۀ مباهات است، به دلیل وسعت صنعت وراقت و رواج حرفۀ نویسندگی و تألیف کتب در حوزههای متنوع علوم انسانی بوده است.
چند سالی است، اوضاع زمانه متحول شده و کاغذ به عنوان کالایی گران در همهجا، به گرانی بهای کتاب منجر شده. از سوی دیگر، ظهور فنآوریهای نوین و انقلاب شبکۀ جهانی اینترنت و پیدایش صنعت دیجیتال، امکان دسترسی سریع و آسان به منابع را فراهم ساخته و سازمان یونسکو را واداشته تا همه کشورها را به در دسترس گذاشتن منابع چاپی و خطی دیجیتال خود، ترغیب کند.
کتابخانههای اروپایی طبق قانونی جدید به مرور، مکلف به برخط کردن منابع خود شدهاند. در این چند سال اخیر تصویر صدها نسخۀ خطی نفیس را از پایگاههای اینترنتی کتابخانههای اروپایی بهرایگان برداشت کرده و چندین متن مهم را منتشر نمودهایم. البته مع الاسف و شوربختانه هنوز از گرفتن تصویر دیجیتال برخی نسخ از برخی کتابخانههای داخلی! بهرغم اینکه تصویرش را دارند، وامانده و حتی دریغ از پاسخ.
میراث مکتوب از سال ۹۰ دست بهکار شد و بر قراردادهای خود متمم افزود و پوشۀ دیجیتالی منشورات قدیم و جدید خود را روی وبگاه اینترنتی خود عرضه کرد.
مؤسسۀ معتبر بریل در هلند آثار دیجیتال این مؤسسه را به کتابخانههای خارج عرضه میکند و سکوهای معتبر داخلی مانند طاقچه، نورلایبز، و… مشتاقان ایرانی را سیراب میکنند.
گزارش ماهانهای که سکوی دسترسساز کتاب مشهور به طاقچه از منشورات میراث مکتوب ارائه میکند، گاه ماهانه به فروش ۵۰۰ عنوان میرسد، چیزی که هرگز در طول این سیسال این مؤسسه تجربه نکرده بوده و این حجم برداشت و مطالعۀ کتابهای تخصصی شگفتانگیز است. این نقش تأثیرگذار و فرهنگسازی یک مؤسسۀ فرهنگی است که به تندرستی روان جامعه و ترویج کتابخوانی کمک کرده است.
گرچه باید مسئولان این سازمان مردمنهاد مراقب باشند تا قوانین کشور اسلامی در محیط کار نقض نشود و خوشنامی آن قربانی سوء رفتار برخی افراد نگردد. دوستی به نقل از یکی از کارشناسان این سکوی توزیع کتاب دیجیتال میگفت طبق آمار این مؤسسه از بدو تأسیس تاکنون از حدود ۲۰۰۰ ناشری که با آن همکاری میکنند بالغ بر ۳۶ میلیارد ثانیه متن کتاب مطالعه شده و این خبر چقدر خوشایند و مسرتبخش است که ما چنین جامعه کتابخوانی در فضای دیجیتال داریم و گرانی کاغذ نه تنها از فرهنگ کتابخوانی نکاسته که صدها برابر کرده است. چقدر خوب که این نوع کتابهای دیجیتالی که اغلب در صفحه تلفن همراه و رایانههای کوچک و لپتاپ و … توسط جوانان مطالعه میشود توانسته به ارتقای فرهنگ کشور و بالا رفتن سرانه مطالعه کمک کند.
البته اگر از این نوع مجموعههای شکوهمند خطایی سر بزند، طبعاً بزرگ جلوه میکند و میتواند به ساختار آن آسیب برساند.
شنیدم که مردان راه خدا
دل دشمنان هم نکردند تنگ
تو را کی میسّر شود این مقام
که با دوستانت خلاف است و جنگ؟
گلستان سعدی، باب دوم، حکایت ۴