میراث مکتوب- آیین «بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و نکوداشت دکتر حسن انوری» به همت انجمن سرو سایه‌فکن و خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز شنبه ۳ خرداد ۱۴۰۴ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. فریبا شکوهی اجرای این مراسم را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.
در ابتدا، علی اشرف صادقی، استاد دانشگاه تهران، اظهار داشت: فردوسی یک مسلمان شیعه بوده و سخت به منبع خود متعهد بوده است. منبع او، شاهنامه ابو منصوری بوده است. فردوسی ناچار بوده است به زبان روزگار خویش شاهنامه بسراید و در آن زمان طبیعی بوده است که گاه از کلمات عربی استفاده شود. درصد واژه های عربی شاهنامه نسبت به متون هم عصر خود خیلی کمتر است. فردوسی هیچ دشمنی با زبان عربی نداشته است. ما وقتی از فردوسی صحبت می کنیم، شخصیت او را نباید با قهرمانان شاهنامه اشتباه بگیریم.
وی افزود: من حسن انوری را از سال ۱۳۴۰ می شناسم. استاد پشتکار و نیروی کار فوق العاده ای دارند. او در سازمان کتاب های درسی جزء مولفین خوش فکر بوده است. او از دل فرهنگ جامع سخن، چندین فرهنگ دیگر در آورده است.
در ادامه، بئاتریس سالاس، استاد زبان اسپانیولی دانشگاه آزاد اسلامی، بیان داشت: ۳۲ سال است که زبان اسپانیولی را به دانشجویان ایرانی درس می دهم. بعد از پیشنهادی که به من شد، قبول کردم که شاهنامه فردوسی را به زبان اسپانیولی ترجمه کنم. شاهنامه یک رهنما برای سیاست و دیپلماسی است. در جهان ۶۰۰ میلیون نفر اسپانیولی صحبت می کنند و می توانند از این ترجمه شاهنامه بهره ببرند.
در ادامه محمود عابدی، استاد دانشگاه خوارزمی، ابراز داشت: فقط اندیشه می تواند اقرار کند که خداوند آفریننده جان و خرد است. شاهنامه، اثر بزرگ هنری است. داستان شاهنامه ماندگار و پایدار است. زبان این شاهنامه بسیار پاک است. شاهنامه زبان فرهنگ ایرانی است و همه اقوام آن را خوانده اند. خاندان های بزرگ فرهنگی شاهنامه را حفظ کرده اند. یکی از حافظان شاهنامه، حسن انوری است. او هنر معلمی را به خوبی بلد است، خط زیبایی دارد و برخوردش با دانشجویان عالی بوده است. زندگی و انسانیت او سرمشق همه ما بود.
در ادامه، رسول شایسته استاد زبان و ادبیات فارسی، طی یک پیام تصویری، بیان داشت: دوست دیرین بنده از نوادر و مفاخر روزگار ما است. برای این سخن خود دلایل فراوانی دارم، از جمله ۷۵ سال خدمات صادقانه و بی نظیر به زبان، ادب و فرهنگ و تاریخ ایران و تعلیم و تربیت دانش آموزان و دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی. البته این شأن و مقام والا آسان به دست نیامده است. سالیان سال کار و تلاش خستگی ناپذیر و مداوم و مستمر پشت این موفقیت ها است. وی سالیان طولانی در مرکز لغت نامه دهخدا مشغول کار بود و چندین جلد از این لغت نامه بزرگ، حاصل کار او است. هم چنین وی به تالیف کتاب بزرگ فرهنگ سخن پرداخته که در شش جلد تنظیم شده است. وی از پیروان صادق فردوسی است.
در ادامه، بهرام پروین گنابادی، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، اظهار داشت: استاد انوری یک زندگی نامه خود نوشت دارد که با یک نثر بسیار دلنشین و پاکیزه ای شما را به دنبال خود می کشاند. وقتی بحث تالیف کتاب های درسی را مطرح می کند، تکرار می کند که من سعی کردم در کتاب های درسی با خرافات مبارزه کنم. نظریه پردازهای تجدد می گویند زمانی تجدد آغاز می شود که بشر خرافه را کنار بگذارد و جانشین خرافه، خرد است که بعد از مدتی به خرد نقاد تبدیل می شود. اگر بپذیریم جوهره فرهنگ ایرانی، خردمندانه زندگی کردن و خردورزی است، آن موقع ارزش کار استاد در تالیف کتاب های درسی مشخص می شود و کار او، نتیجه غرق شدن در فرهنگ ایرانی است.
در ادامه، محمد شادوری منش، استاد دانشگاه خوارزمی، ابراز داشت: وقتی برای نخستین بار قرار شد ایرانیان نام خانوادگی داشته باشند، پدر استاد انوری قصد داشتند نام خانوادگی فردوسی را برگزینند که مورد قبول واقع نشده است. استاد برآمده از آذربایجان عزیز ما است. با توجه به اینکه زبان فارسی مهم ترین محور وحدت ملی ما است، کسانی که در آذربایجان هستند، بسیاری از آنان پاسدار زبان فارسی بوده اند. هر کس که امروز پرچم زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را به دست گیرد، اقدام او قابل ستایش است و استاد انوری یکی از بزرگ ترین این افراد است.
در ادامه، عبدالرضا قریشی، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، اظهار داشت: سوال این است که استادانی مانند استاد انوری چطور به این جایگاه رسیده اند؟ فلسفه زندگی استاد انوری در این شعر سعدی خلاصه می شود(به راه بادیه رفتن، به از نشستن باطل/ و گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم). این برای ما جوانان پیامی است که در بدترین شرایط، تلاش و کوششی داشته باشیم و چراغی برای آیندگان روشن کنیم.
در ادامه، فرهاد قربان زاده، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، بیان داشت: کتاب فرهنگ سخن، به دلیل ویژگی های منحصر به فردش، فرهنگ نویسی فارسی را به دو دوره پیشاسخن و پساسخن تقسیم می کند. انتشار این فرهنگ، انتظارات کاربران فرهنگ را بسیار افزایش داده است. این فرهنگ از آغاز تا پایان کتاب، روشمند است. در آن هم به زبان کهن فارسی و هم زبان فارسی امروزی پرداخته شده است. تلفظ واژه ها بر اساس تلفظ فارسی معیار امروزی ضبط شده است.
در پایان، حسن انوری اظهار داشت: به من می گفتند که چرا در ایران مانده اید؟ و من در جواب این شعر سعدی را می گفتم(رفیقانم سفر کردن هر یاری به اقصایی/خلاف من که بگرفته است دامن در مغیلانم). مغیلان من، ایران و زبان فارسی است. دوستی من با علی اشرف صادقی بسیار دیرین است. وقتی که من فرهنگ سخن را شروع کردم، از او خواستم که کمک کند و او هفته ای یک روز به دفتر ما می آمد و من را کمک می کرد. قدیمی ترین دانشجوی من که در این جمع حضور دارد، محمد شادروی منش است. هنگامی که من ادبیات فارسی در دانشگاه تدریس می کردم، اغلب استادان از شعر نو خوششان نمی آمد و الان شادروی منش هم مثل من هم شعر نو مطرح می کند و هم شعر قدیم. در پایان، از همه حضار و سخنرانان تشکر می کنم.
برای دیدن گزارش تصویری این نشست کلیک کنید.
منبع: خانه اندیشمندان علوم انسانی