میراث مکتوب- دکتر اکبر ایرانی، رئیس هیئت امنای موقوفه فرهنگی استاد پرویز اذکایی، دوشنبه ۴ دی‌ماه 1402 در نشست خبری نخستین دوسالانه جایزه کتاب استاد پرویز اذکایی که به میزبانی ایسنا برگزار شد، اظهار کرد: استاد اذکایی یکی از بزرگترین ایران‌شناسان و همدان‌شناسان معاصر و جزو نسل چنددانشی و دانشمندان ذی‌فنون بود؛ یعنی در زمینه‌های گوناگونی آثار تحقیقی و پژوهشی از خود به یادگار گذاشته است.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب افزود: در حوزه نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی کتاب «الفهرست ماقبل الفهرست» دو جلدی و مربوط به نسخه‌های خطی پیش از دوره اسلامی در زبان‌های مختلف مربوط به تمدن اسلامی را برای نخستین‌بار تألیف کرد که در سال ۷۴-۷۵ در همایشی در مشهد رونمایی شد.
ایرانی با اشاره به اینکه زنده‌یاد اذکایی در حوزه ابوریحان‌شناسی در ایران یگانه است به طوریکه تحقیق و تصحیح متن عربی و ترجمه به فارسی کتاب «الآثار الباقیه» از ابوریحان بیرونی را انجام داده، اضافه کرد: وی بخشی از اثر «قانون مسعودی» از ابوریحان بیرونی را به فارسی ترجمه کرده و تک‌نگاشتی هم از ابوریحان بیرونی دارد که خیلی ارزشمند بوده که طرح نو چاپ شده است.
وی ادامه داد: استاد اذکایی به نوعی در رازی‌شناسی هم یگانه است به طوریکه وقتی کتاب «حکیم رازی» چاپ شد، مورد توجه همه رازی‌شناسان دنیا قرار گرفت و بعضاً درباره وی و این اثر مطالب خوبی نوشته شده است.
ایرانی با اشاره به اینکه استاد اذکایی در زمینه همدان‌شناسی آثار مختلفی از تاریخ و فرهنگ همدان پیش از اسلام و هم به گویش همدانی دارد، اظهار کرد: تبعاً این شخصیت علمی پرکار علاوه بر اینکه در زمینه‌های گوناگونی یک شخصیت جهانی است، از خود موقوفه ارزشمندی برجای گذاشته که نسل آینده از آن بهره‌مند شود.
وی با بیان اینکه چند کار در این موقوفه طراحی شد یکی بحث طرح جایزه دوسالانه استاد اذکایی، دیگری برگزاری نشست‌های علمی، فرهنگی و سوم بحث انتشارات وی است که به موقع در موردش صحبت می‌کنیم، مطرح کرد: در زمینه جایزه قرار شد، عنوان جایزه «همدان در گستره فرهنگ و تاریخ ایران» شامل کتاب و رساله باشد.
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب اعلام کرد: در واقع کتاب شامل پژوهش‌های مکتوب در حوزه همدان‌شناسی است که در کشور طی ۱۰ سال اخیر منتشر شده و ناشران، مؤلفان، محققان و پژوهشگران می‌توانند آثار خود را تا ۲۵ اسفندماه امسال ارسال کنند. در ضمن پنج سال اخیر رساله‌های دکتری که در حوزه مطالعات علوم انسانی همدان‌شناسی حوزه فرهنگ و هنر و رساله‌های مکتوب و پژوهشی تألیف شده، به دبیرخانه جایزه ارسال خواهد شد و مورد داوری قرار خواهد گرفت.
وی در ادامه مطرح کرد: به لحاظ تعلق‌خاطر و تخصص زنده‌یاد اذکایی به ابوریحان بیرونی و زکریای رازی دو جایزه هم برای این دو موضوع در بخش شایسته تقدیر درنظر گرفته می‌شود و کسانی‌که درباره این دو شخصیت جهانی، اثر پژوهشی از خود بر جای گذاشته باشند، مورد داوری قرار خواهد گرفت. در ضمن سعی داریم یک یا دو پیشکسوت که آثاری در زمینه مطالعات ایران‌شناسی و همدان‌شناسی دارند، چه از همدان یا خارج از استان شناسایی شوند و مورد تقدیر قرار گیرند.
رئیس هیأت امنای موقوفه فرهنگی استاد پرویز اذکایی بیان کرد: هدف از این جایزه شناسایی، معرفی، حمایت، تقدیر و تشویق نویسندگان مستعد و جوان و بررسی زمینه‌های مختلفی که در حوزه پژوهش‌های همدان‌شناسی، خلاقیت و نوآوری در آنها وجود داشته باشد و حمایت مادی مختصر و معنوی از نفر اول برگزیده و دوم و سوم شایسته تقدیر است به طوریکه جایزه نفر اول ۵۰ میلیون تومان و دوم و سوم ۳۰ میلیون تومان درنظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه همیشه نظر استاد اذکایی این بود که با این کار باید بتوانیم نسل علاقمند را شناسایی و حمایت کنیم، یادآور شد: قرار است یک تقویم فرهنگی طراحی شود تا در طول سال‌جاری و سال آینده زمینه‌های برگزاری نشست‌ها مشخص شود و در کنار آن کارگاه‌هایی در زمینه‌های فهرست‌نویسی، نسخه‌شناساسی و … خواهیم داشت.
ایرانی با بیان اینکه زمان برگزاری این جایزه فعلاً دوسالانه است اما احتمال دارد بعدها در شورای علمی سالانه شود، خاطرنشان کرد: از دکتر حبیبی که استاد برجسته هنر و همدان‌شناس است نیز درخواست کردیم لوگوی این جایزه را به‌زودی طراحی کند که اطلاع‌رسانی خواهد شد و فعلاً با پوستری که زمان حیات زنده‌یاد اذکایی رونمایی شد، کارها انجام می‌گیرد.
وی درباره اعضای داوری این جایزه نیز خاطرنشان کرد: فعلاً تعدادی انتخاب شده‌اند و چون در این حوزه قطعیتی نیست اسامی داروان زمانی‌که کتاب‌ها به حد نصاب رسید و مورد بررسی قرار گرفت، اعلام می‌شود. اولویت در انتخاب داوران با نخبگان علمی استان است اما چون موضوعات یک اثر پژوهشی تخصصی است سعی می‌کنیم از هر شخصیت علمی که همکاری کند، استفاده کنیم و فعلاً براساس موضوعات ممکن است تا ۱۰ نفر هم برسد،
ایرانی با بیان اینکه دبیرخانه جایزه کتاب استاد اذکایی در کتابخانه مرکزی همدان مستقر است و علاقمندان می‌توانند آثار مورد نظرشان را به این دبیرخانه ارسال کنند، مطرح کرد: موضوعی که به جایزه اضافه شده، مربوط به آثار کلاسیک و متون کهنی است که اگر به شخصیت‌ها و مفاخر پیشین همدان همچون عین‌القضات همدانی و باباطاهر پرداخته باشند نیز در فرآیند داوری قرار خواهند گرفت و مشمول بررسی‌ها خواهند شد.
وی در ادامه یادآور شد: این رویداد ارزشمند فرهنگی می‌تواند در همدان منشأ برکات علمی، فرهنگی و آثار مثبتی باشد به ویژه برای دانشگاه‌ها چراکه قرار است در شورای علمی پیشنهاد دهیم اگر علاقمندانی بخواهند رساله‌های دکتری خود را به مباحث همدان‌شناسی اختصاص دهند، ما حمایت کنیم و اگر مشورت و امکانات معنوی و مالی بخواهند حتی الامکان کمک خواهیم کرد تا حوزه مطالعات همدانی‌شناسی در آینده جریان پیدا کند و به سمت و سویی پیش رود که بتوانیم به این آثار جهت دهیم چراکه ممکن است متونی از بزرگان و مفاخر همدان در طول دوره اسلامی در میان آنها باشد که تاکنون تحقیق و تصحیح نشده باشد و این امر می‌تواند به عنوان زمنیه‌ای در حمایت از این موضوعات در برنامه قرار گیرد.
ایرانی اظهار کرد: با توجه به اینکه نخستین جایزه است، پیش‌بینی دقیق دریافت اثر را نمی‌توان انجام داد اما با اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها، سایت کتابخانه ملی، کتاب‌شناسی‌ها چاپ شده، از طریق سامانه ایران داک و پژوهشگاه راهبردی وزارت علوم برآورد می‌شود بیش از ۱۰۰ عنوان شناسایی شود.
وی با بیان اینکه آثار در سه مرحله داروی می‌شود به طوریکه فرآیند داوری شش ماه انتخاب شده است، تصریح کرد: امیدواریم آثار برجسته‌ای به دبیرخانه برسد و پس از داوری آثار برگزیده اعلام خواهد شد و اگر در بین آنها رساله باشد، مورد حمایت برای چاپ قرار می‌گیرد و در جلسه نهایی مراسم رونمایی و جشن برگزار خواهد شد.
رئیس هیأت امنای موقوفه فرهنگی استاد پرویز اذکایی با بیان اینکه استاد اذکایی ۵۰۰ اثر تألیفی از خود به یادگار گذشته که از این تعداد ۴۷ اثر، کتاب بوده است، خاطرنشان کرد: هنوز هم کتاب‌هایی از زنده‌یاد اذکایی در دست انتشار است به طوریکه دو کتاب برای چاپ آماده می‌شود. در ضمن از وی مکاتبات ارزشمندی با بزرگان داخل و خارج بر جای مانده که به صورت کتاب کار خواهد شد.
وی با بیان اینکه استاد اذکایی، زاهد به معنای کلمه بود و اصلاً هزینه‌ای برای ظاهر خود نمی‌کرد و هر چه داشت صرف خرید کتاب می‌کرد به طوریکه شیفته واقعی به کتاب بود، افزود: وی جوایز زیادی از بزرگان گرفته که جزو موقوفه آورده است و در موزه وی در کتابخانه‌اش به عنوان گنجینه‌ای برای نسل جوان قرار دارد.
ایرانی با بیان اینکه استاد اذکایی عشقش همدان بود، یادآور شد: علیرضا ذکاوتی قراگوزلو که از دوره دبستان با استاد اذکایی دوست بوده، خاطرات زیادی از وی دارد و در آخرین دیدار، گریه می‌کرد و می‌گفت حیف شد، اذکایی را نشناختند بنابراین باید استاد اذکایی معرفی شود و این جایزه فرصتی است که از خدمات وی ذکر شود. در حقیقت استاد اذکایی جانش برای ایران و همدان درمی‌رفت و ایران‌شناس و همدان‌دوست بی‌نظیر بود.
متولی موقوفه فرهنگی استاد اذکایی نیز با بیان اینکه زنده‌یاد اذکایی یکی از نیاتش این بود که از آثاری که نوشته شده وقف داشته باشد به طوریکه بعد از مجموعه منابع اطلاعاتی، خانه خود را وقف کرد، گفت: یکی دیگر از وقف‌های وی یک منبع مالی، حاصل دسترنج و دستمزد نویسندگی بود و اصرار داشت که برای نویسندگان جوان و در راستای اعتلای علم و فرهنگ همدان هزینه شود.
عاطفه زارعی اظهار کرد: بدین منظور طی جلساتی که با هم داشتیم، جایزه کتاب استاد پرویز اذکایی تعیین شد و با دعوت از رئیس مؤسسه میراث مکتوب، آیین‌نامه جایزه طی یک سال و نیم شکل گرفت. استاد اذکایی تأکید داشت کسانی‌که داور قرار می‌گیرند از همدان و به ویژه کسانی باشند که در زمینه همدان‌شناسی کار کرده‌اند بنابراین تیم داوران فرهیخته را از همدان و از بین کسانی‌که در زمینه تاریخ همدان کار کرده‌اند، برگزیدیم.
وی با بیان اینکه جایزه کتاب استاد اذکایی در راستای نیت واقف بنیان گذاشته شد به طوریکه ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ از پوستر این جایزه با حضور خود استاد رونمایی شد، مطرح کرد: استاد اذکایی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ از دنیا رفت و با پیگیری‌های انجام شده تاریخ پایان دریافت آثار ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ درنظر گرفته شده است و مراسم تقدیر از برگزیدگان در ۲۵ مهرماه سال ۱۴۰۳ خواهد بود.
دبیر علمی جایزه کتاب استاد پرویز اذکایی نیز با بیان اینکه زنده‌یاد اذکایی یکی از ستون‌های بزرگ فرهنگی و علمی شهر همدان است و از اینکه می‌گوییم شهر همدان بدان معنا نیست که کار وی ایرانی و جهانی نباشد، اظهار کرد: برخی از کارهای استاد اذکایی، جهانی است منتها استاد علاقه ویژه‌ای به همدان داشت و در زمان حیاتش به همت دوستان یک جایزه پرویز اذکایی را طراحی کردیم به طوری که مرسوم است که برای کسانی‌که تبدیل به قطب علمی و فرهنگی می‌‍شوند، می‌توانند مرکزیتی را بیافرینند که به بهانه کارهای علمی و شخصیت آنها گوشه‌ای از اهداف بزرگ آن دانشمند را طراحی کنیم.
علی محمدی با بیان اینکه هر سال می‌توانیم در یک بخش این جایزه را برگزار کنیم، خاطرنشان کرد: بنا بر این شد که تا ۲۵ اسفندماه فرصت ارسال کتاب و رساله‌های دکتری دهیم و بعد از آن کار داوری آغاز می‌شود و آثار شایسته جایزه و تقدیر انتخاب خواهند شد.
منبع: ایسنا